Nowe normy i obowiązki w ogrzewnictwie – jak przygotować się do sezonu 2025/2026?

W 2024 roku w krajach UE weszły w życie dwa bardzo ważne akty prawne: przekształcona dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) oraz rozporządzenie F-gazowe. Obydwa mają istotny wpływ na branżę budowlaną oraz grzewczą i klimatyzacyjną. Celem EPBD jest zmniejszenie zużycia energii w budynkach oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Z kolei wspomniane rozporządzenie ma spowodować znaczące zmniejszenie emisji fluorowanych gazów cieplarnianych poprzez ograniczanie ich stosowania w pompach ciepła i klimatyzatorach. W ślad za wprowadzeniem nowego prawodawstwa UE, zmieniają się również odpowiednie przepisy, miedzy innymi dotyczące ogrzewania budynków w Polsce. Dlatego przygotowanie do zimy 2025/2026 powinno je uwzględnić.

Czym jest dyrektywa EPBD?

Przekształcona Dyrektywa UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków z maja 2024 r. (EPBD recast 2024) to kontynuacjq wcześniejszych przepisów unijnych, wprowadzanych stopniowo od 2002 r. Celem Dyrektywy EPBD 2024 jest zmniejszanie zużycia energii w istniejących już i użytkowanych budynkach oraz wznoszenie nowych, spełniających wymagania odpowiednich standardów efektywności energetycznej. EPBD stanowi element Europejskiego Zielonego Ładu, przewidującego neutralność klimatyczną i brak zależności od nieodnawialnych surowców naturalnych w gospodarce. Założeniem jest osiągnięcie zerowej emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku. Z kolei celem tzw. Zielonej Transformacji jest przede wszystkim uświadomienie ludzkości, że należy podjąć konkretne działania, aby zapobiec samodestrukcji. Służą się temu wszystkie informacje techniczne i dofinansowania stworzone przez Zielony Ład.

Narzucanie w przepisach coraz ostrzejszych wymagań dotyczących efektywności energetycznej powinno przynieść pozytywne skutki, między innymi takie jak:

1. Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej oraz paliw, głównie takich jak węgiel czy gaz ziemny/LPG. Oznacza to:

Zmniejszenie kosztów eksploatacji budynków,
Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych (głównie CO₂) oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń (pyłów).
Poprawę bezpieczeństwa energetycznego krajów UE

2.Poprawę standardów nowych oraz użytkowanych budynków,

3.Obowiązkowe wykorzystanie OZE oraz systemów automatyki i zarządzania energią w budynkach (HEMS/EMS).

4.Zapewnienie informacji na temat stanu technicznego i energetycznego budynków oraz możliwości ich poprawy.

5.Ukierunkowanie narzędzi wsparcia na działania przynoszące najwięcej efektów oraz rozwój nowych i niskoemisyjnych rozwiązań.

EPBD przewiduje rozwiązania mające służyć uzyskaniu tych efektów. Są to m.in.:

Ustalenie minimalnych wymagań dotyczących efektywności energetycznej budynków. Zgodnie z tym od 1 stycznia 2028 r. wszystkie nowe budynki będące własnością instytucji publicznych będą musiały być bezemisyjne lub niskoemisyjne, zaś od 1 stycznia 2030 r. obowiązek ten obejmie także wszystkie nowe budynki jednorodzinne. Budynek bezemisyjny to taki, który wymaga zerowej lub bardzo małej ilości energii, niewytwarzający na miejscu emisji dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych oraz emituje zerowe lub bardzo małe ilości gazów cieplarnianych.
Poprawa charakterystyki energetycznej budynków przy ważniejszej renowacji.
Ustanowienie krajowego planu renowacji budynków oraz trajektorii progresywnej renowacji dla zasobów budynków mieszkalnych.
Zapewnienie wykorzystania energii słonecznej w nowobudowanych budynkach. Od 2029 roku będzie istniał obowiązek dostosowywania wszystkich nowych budynków mieszkalnych do instalacji paneli PV.
Wprowadzenie systemu paszportów renowacji, czyli dokumentów, które określać będą plan gruntownej renowacji danego budynku, która znacząco poprawi jego charakterystykę energetyczną.
Zachęty finansowe i bariery rynkowe. Obejmują m.in. wymóg polegający na nieudzielaniu przez państwo zachęt finansowych do instalacji indywidualnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi od 1 stycznia 2025 (z pewnymi wyjątkami).
Utworzenie dla obywateli punktów kompleksowej obsługi do spraw charakterystyki energetycznej budynków.
Nowe etykiety energetyczne. Świadectwa charakterystyki energetycznej będą uzupełnione o prezentację danych w postaci klas charakterystyki energetycznej budynków.
Regularne przeglądy systemów HVAC w budynkach.

EPBD – fakty i mity

Nowa Dyrektywa zawiera szereg regulacji, których podstawowym celem jest obniżenie zużycia energii w budynkach oraz redukcja emisji gazów cieplarnianych. Wszystkie nowe budynki będą musiały być zeroemisyjne od 2030 r. UE zobowiązuje państwa członkowskie do stopniowej renowacji istniejących budynków, co ma na celu poprawę ich efektywności energetycznej. Dyrektywa będzie rzutowała na przyszłość ogrzewnictwa oraz całej branży budowlanej w Polsce. Nowe technologie w ogrzewaniu, w tym inteligentne systemy grzewcze, będą zyskiwały coraz większe znaczenie. EPBD oznacza nowe obowiązki właścicieli budynków, jednak zainwestowanie w termomodernizację domów oraz modernizację systemów grzewczych zwróci się w postaci niższych kosztów eksploatacji. Ogrzewanie ekologiczne, wykorzystujące pompy ciepła, kotły na biomasę czy panele PV, oznacza poprawę jakości powietrza oraz ograniczanie zmian klimatycznych.

Wokół nowej Dyrektywy narosła pewna liczba mitów, które należy rozwiać. Oto przykłady:

EPBD nie zawiera jednak żadnych przepisów, w wyniku których nastąpiłoby pozbawienie lub ograniczenie prawa własności lub uzależniających możliwość sprzedaży lub najmu budynku od jego efektywności energetycznej. Informowanie o wywłaszczeniach, braku możliwości sprzedaży budynków czy restrykcyjnych zakazach nie znajduje potwierdzenia w nowych przepisach, jest nierzetelne i nosi znamiona fałszywych informacji oraz wprowadzania opinii publicznej w błąd.
Plotka na temat przymusowego montowania fotowoltaiki we wszystkich domach mieszkalnych, w tym już istniejących, która pojawiła się w sieci w ub.r., wynikła ze nieprawidłowego tłumaczenia na polski dokumentów unijnych. Obowiązek ten będzie dotyczył tylko nowych domów.
Kolejne nieporozumienie dotyczy kotłów gazowych, w które zainwestowało wielu Polaków. Fakty są takie, że od 2030 roku w nowych budynkach oraz w budynkach po pełnej termomodernizacji kotły gazowe będą mogły być nadal instalowane, ale w układzie hybrydowym (w połączeniu z OZE. Natomiast w istniejących budynkach po 2030 roku, wymiana i naprawa urządzeń będzie odbywała się bez ograniczeń oraz nie będzie żadnego nakazu demontażu działającego kotła gazowego, chyba że budynek został poddany głębokiej termomodernizacji. Z kolei kotły, które będą zasilane w przyszłości gazami odnawialnymi (np. wodór czy biometan) nie będą podlegały żadnym ograniczeniom także po 2030 roku.

Przepisy dotyczące ogrzewania w latach 2025/2026

Dla właścicieli domów jednorodzinnych znaczenie ma tu:

Obowiązek wymiany nieefektywnych źródeł ciepła – zakaz wykorzystywania kotłów na węgiel. Osoby wykorzystujące jeszcze z przestarzałe piece na węgiel lub drewno, mają już coraz mniej czasu na jego wymianę. Walka ze smogiem stała się koniecznością, normy emisji CO₂dla kotłów ulegają zaostrzaniu, dlatego od 1 stycznia 2028 r. użytkowanie kotłów klasy 3 i 4 (nie wspominając już o bezklasowych, tzw. kopciuchach), niespełniających już wymogów Ekoprojektu, będzie nielegalne w całej Polsce. Obecnie są one systematycznie zakazywane w poszczególnych województwach na podstawie uchwał antysmogowych. Np. w województwie mazowieckim, łódzkim i śląskim kotły klasy 3 i 4 można eksploatować do 31 grudnia 2027 r. Bezklasowe w 2 pierwszych zakazano już od 2023 r, zaś w śląskim można je jeszcze eksploatować do końca 2025 r. Natomiast najbardziej liberalne okazuje się województwo opolskie: bezklasowe trzeba będzie wycofać do 31 grudnia 2029 r., a kotły klasy 3 i 4 – do 31 grudnia 2031 r. Na drugim biegunie znajduje się woj. świętokrzyskie. Zarówno kopciuchy, jak i urządzenia klasy 3 i 4 powinny zostać wymienione do 30 czerwca 2024 r. Przygotowanie na sezon grzewczy 2025/2026 powinno uwzględnić wprowadzane zakazy oraz nowe wymagania dla pieców i kotłów. Warto jak najszybciej wymienić stare urządzenia na niskoemisyjne źródła ciepła, takie jak kotły na biomasę (pellet) czy pompy ciepła.
Koniec dofinansowania do kotłów gazowych, wynikający z dyrektywy EPBD. Urządzenia te nie są juz objęte programem Czyste Powietrze oraz ulgą termomodernizacyjną.
Obowiązkowa termomodernizacja budynków – zarówno wymagających remontu, jak i tych, których właściciele chcą uzyskać dotacje do wymiany źródła ciepła w programie Czyste Powietrze

Niektóre nowe normy w ogrzewnictwie, przyjęte przez PKN w maju 2025

PN-B-10425:2025-04 Kominy -- Przewody kominowe dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane -- Wymagania i badania
PN-EN ISO 23590:2022-05 Wymagania dla domowego systemu biogazowego: projektowanie, instalowanie, eksploatacja, konserwacja i bezpieczeństwo
PN-EN 16905-3:2025-05 Pompy ciepła napędzane endotermicznym silnikiem opalanym gazem -- Część 3: Warunki badań

Rozporządzenie F-gazowe - nowe wymogi dla instalatorów pomp ciepła i klimatyzatorów

Rozporządzenie UE 2024/573 (tzw. F-gazowe) weszło w życie w marcu 2024. Ma ono na celu znaczące zmniejszenie emisji fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazów), które przyczyniają się do tworzenia dziur w warstwie ozonowej, zwiększając ryzyko ekspozycji na szkodliwe promienie UV. Wydano również nowe rozporządzenie w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO). Terminy ostatecznego odejścia od F-gazów w pompach ciepła:

2032 r. dla małych pomp ciepła typu monoblok oraz klimatyzatorów (o mocy <12kW),
2035 r. dla pomp ciepła oraz klimatyzatorów typu split. Jednak niektóre systemy, o wyższym potencjale globalnego ocieplenia (GWP), zostaną zakazane wcześniej.

Natomiast od 1 stycznia 2026 roku zabronione będzie się stosowania F-gazów o GWP >= 2500 do konserwacji lub serwisowania pomp ciepła oraz klimatyzacji. Rozporządzenie UE 2024/573 wprowadza termin ważności certyfikatów F-gazowych. Dotychczasowe dokumenty, wydane przez UDT, zachowują ważność, jednak ich posiadacze będą zobowiązani potwierdzać swoje kwalifikacje co 7 lat. Wymóg ten powinien zostać wprowadzony do krajowego porządku prawnego do 12 marca 2027 roku, a pierwsze szkolenia przypominające powinny odbyć się najpóźniej do 12 marca 2029 roku. Ponadto dotychczasowe systemy szkoleń i certyfikacji powinny zostać rozszerzone o następujące zagadnienia:

informacje o aspektach efektywności energetycznej,
rozwiązania alternatywne wobec F-gazów
obowiązujące przepisy i normy techniczne.

Warunki Techniczne 2025

Od kilku lat obowiązuje w Polsce standard budowlany WT 2021. To konsekwencja wprowadzenia standardu niemal zeroenergetycznego (nZEB) przez Dyrektywę 2010/31/UE. Budynek o klasie nZEB to obiekt o niemal zerowej emisyjności i bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej. W praktyce wymaga on bardzo niewielkich ilości energii, która powinna pochodzić głównie z OZE. W tym celu niezbędne jest uzyskanie odpowiednio niskiego wskaźnika Ep, czyli zapotrzebowania budynku na nieodnawialną energię pierwotną, pozyskiwaną ze spalania węgla czy gazu. Dla domów jednorodzinnych wskaźnik ten nie powinien on być większy, niż 70 kWh/(m²/rok). Tak niewielkie zapotrzebowanie uzyskuje się dzięki ograniczaniu strat cieplnych, poprzez odpowiednią termoizolację przegród i okien budynku oraz jego wysoką szczelność powietrzną. Szczególnym przypadkiem domu niskoenergetycznego jest dom pasywny, w którym wskaźnik Ep ograniczono do 15 kWh/(m²/rok). W czerwcu 2025 r. na stronach rządowych opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii, określającego parametry techniczne, które muszą spełniać nowe budynki. Dotyczą one m.in. oszczędności energii oraz izolacyjności cieplnej. Rozporządzenie wejdzie w życie z dniem 20 września 2026 r., przy czym część przepisów wejdą w życie z dniem 31 grudnia 2026 r. oraz 31 grudnia 2029 r. Projekt zostanie poddany konsultacjom publicznym oraz uzgodnieniom międzyresortowym.

Planowana nowelizacja WT 2021 obejmuje:

Zmniejszenie wartości energii pierwotnej ze źródeł nieodnawialnych Ep zużywanej przez nowe budynki – zbliżenie jej do standardu nZEB.
Zmniejszenie limitów współczynnika przenikania ciepła U dla przegród budynku oraz okien. Obecnie np. maksymalna wartość U dla ścian zewnętrznych to 0,20 W/(m²•K).
Obowiązkową wentylację z odzyskiem ciepła (rekuperację).
Wymóg wyposażania systemów technicznych w nowych budynkach w urządzenia zapewniające automatyczne sterowanie, regulację i monitorowanie (o ile będzie to wykonalne pod względem technicznym i ekonomicznym)

Programy dofinansowania do termomodernizacji budynków oraz wymiany źródeł ciepła w 2025 r.

Obecnie w Polsce istnieje pewna liczba programów wsparcia, zarówno rządowych jak i lokalnych, adresowanych miedzy innymi dla osób będących właścicielami budynków jednorodzinnych. Wprowadzane w nich zmiany mają na celu stopniowego eliminowania źródeł ciepła wykorzystujących paliwa kopalne (węgiel czy gaz), preferowanie za to odnawialnych źródeł energii, takich jak głownie pompy ciepła czy fotowoltaika oraz systemów klimatyzacyjnych z funkcją ogrzewania. Dofinansowanie obejmuje tylko źródła ciepła spełniając normy Ekoprojektu (Ecodesign), znajdujące sie na liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM).

Najważniejsze z nich programów to:

Czyste Powietrze. To rządowy program priorytetowy, adresowany do osób fizycznych będących właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych przez co najmniej 3 lata. Jego beneficjenci mogą otrzymać dofinansowanie do wymiany starych i nieefektywnych źródeł ciepła na nowoczesne - efektywne i ekologiczne, termomodernizację budynków oraz instalację OZE. Wysokość dotacji zależy od dochodów wnioskodawców, maksymalna kwota to 136 200 zł. W nowej odsłonie (od kwietnia 2025) Czyste Powietrze nie wspiera już kotłów gazowych – preferowane są urządzenia bezemisyjne, w tym pompy ciepła.
Moje Ciepło. To dotacja do montażu pomp ciepła w nowych budynkach jednorodzinnych oddanych do użytku w ostatnich latach. Maksymalna kwota dofinansowania to 7000 zł do pompy powietrznej oraz 21 000 zł do gruntowej.
Mój Prąd 6.0. Nabór odbywa się do sierpnia 2025. Beneficjenci mogą uzyskać dotacje do mikroinstalacji fotowoltaicznych o mocy od 2 kWp do 20 kWp oraz magazynów energii elektrycznej i ciepła, w kwocie maksymalnie 7000 zł.
Ulga termomodernizacyjna. Odliczana przez właścicieli lub współwłaścicieli budynków jednorodzinnych w rocznym zeznaniu podatkowym od dochodu lub przychodu opodatkowanego. Kwota odliczenia nie może przekroczyć 53 000 zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w posiadanych budynkach.

Wymogi dla projektantów i inwestorów

Konsekwencjami wprowadzania nowych regulacji unijnych są:

Konieczność projektowania zgodnego z przyszłymi wymogami nZEB oraz zeroemisyjności.
Ujecie w projektach systemów HVAC: OZE, systemów magazynowania energii oraz automatyki zarządzającej zużyciem energii. W kolejnych latach rozpowszechnią się systemy takie, jak: Smart Home, zarządzania energią (HEMS/EMS) oraz budynkiem (BMS), pozwalające na optymalizację zużycia energii w budynkach. W przypadku fotowoltaiki problemem pozostaje magazynowanie nadwyżek produkowanej energii. Obecnie powszechne są już magazyny energii elektrycznej wykorzystujące akumulatory, jednak prowadzone są prace nad innymi rozwiązaniami, np. magazynowanie energii w postaci wodoru.
Konieczność stałego podnoszenia kwalifikacji poprzez udział w szkoleniach
Udział certyfikowanych audytorów i doradców energetycznych. W nowej odsłonie programu „Czyste Powietrze” od kwietnia 2025 beneficjenci zostali zobowiązani do wykonania audytu energetycznego swojego domu. Może on jednak być przeprowadzony jedynie przez osobę do tego uprawnioną, posiadającą wpis do Centralnego Rejestru Charakterystyki Energetycznej Budynków.
Projekt Doradztwa Energetycznego. Finansowany ze środków programu FEnIKS oraz realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we współpracy z 16 Funduszami Wojewódzkimi. W każdym z nich funkcjonuje Zespół Doradców Energetycznych. Głównymi zadaniami Projektu są: bezpłatne doradztwo, promocja i podnoszenie świadomości oraz wiedzy mieszkańców, przedsiębiorców i władz lokalnych m.in. w zakresie efektywności energetycznej i wykorzystania OZE.

Odwiedź nasz dział poradników i znajdź rozwiązanie dla siebie

Opracowanie redakcja

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.ogrzewnictwo.pl