Jak odpowietrzyć instalację ogrzewania w domu

W Polsce najbardziej rozpowszechnione jest ogrzewanie wodne. Źródłem ciepłej wody w tych systemach są kotły (gazowe, kondensacyjne, na węgiel, ekogroszek lub pellet), pompy ciepła lub kolektory słoneczne. Obecnie najczęściej stosowanym rozwiązaniem w instalacjach centralnego ogrzewania w domach jednorodzinnych jest ogrzewanie pompowe - do wymuszania ruchu wody w instalacji wykorzystywana jest elektryczna pompa obiegowa.

Najczęściej spotykane systemy ogrzewania w domach jednorodzinnych

Natomiast jako źródła ciepła w pomieszczeniach zainstalowane są grzejniki (kaloryfery) lub ogrzewanie podłogowe. W tym drugim przypadku pod podłogą jest zainstalowany system rur grzejnych, wykonanych z tworzyw sztucznych lub metali, przez które przepływa ciepła woda. Istnieją tez instalacje zawierające zarówno grzejniki, jak i ogrzewanie podłogowe.

Przyczyny zapowietrzania się instalacji

Układy centralnego ogrzewania mogą być otwarte lub zamknięte. W układzie otwartym źródło ciepła (kocioł), rury, armatura i odbiorniki ciepła (grzejniki) posiadają stały kontakt z powietrzem za pośrednictwem otwartego, przelewowego naczynia wzbiorczego. Takie układy stosuje się przy kotłach na paliwa stałe. Natomiast w układzie zamkniętym, zamiast naczynia wzbiorczego, znajduje się zbiornik ciśnieniowy. Takie układy stosuje się systemach z kotłami gazowymi, olejowymi oraz elektrycznymi. Gdy napełniamy system ogrzewania świeżą wodą, to wprowadzamy wraz z tą wodą rozpuszczony w niej tlen. Bariera antydyfuzyjna, wykonana z żywic EVOH, stosowana w niektórych typach rur do ogrzewania podłogowego, nie zapobiega całkowicie przenikaniu tlenu do czynnika grzewczego. Instalacja C.O. może się również zapowietrzać przez nieprawidłowo zamontowane odpowietrzniki. Natomiast przyczynami przedostawania się powietrza do systemu ogrzewania podłogowego są: zastosowanie niewłaściwych rur, użycie włókna konopnego do uszczelnienia połączeń (może zacząć gnić, wydzielając przy tym metan), niewłaściwe (zbyt szybkie) napełnienie nowej instalacji, zbyt duża lub zbyt mała ilość wody w systemie, nieszczelności w połączeniach skręcanych - złączach, śrubunkach oraz podobnych elementach instalacji, utrzymywanie przez dłuższy czas zbyt wysokiej temperatury płynu w systemie.

Objawy i skutki zapowietrzenia instalacji grzewczej

Głównym objawem zapowietrzenia instalacji, na który przede wszystkim zwracają uwagę użytkownicy, jest nieprawidłowo działające ogrzewanie – zimne kaloryfery lub tzw. zimne wyspy w przypadku ogrzewania podłogowego. Powodem takiej sytuacji są pęcherze powietrza, które dławią lub blokują przepływ czynnika grzewczego w systemie. Ponadto z instalacji dochodzą niepokojące dźwięki, takie jak bulgotanie, przelewanie, stukanie i szum. W instalacjach C.O. z grzejnikami elementy te spowalniają przepływ wody. Przez to drobne pęcherzyki powietrza mogą oddzielić się od wody i zgromadzić w górnej części grzejnika Obecność tlenu w wodzie kotłowej powoduje korozję metalowych elementów instalacji. W szczególności korozja atakuje elementy wykonane ze stali czarnej (np. grzejniki lub kotły). Aby uniknąć takich problemów, możemy dodawać do wody inhibitory korozji. Pęcherze powietrza oraz zanieczyszczenia mechaniczne obecne w wodzie mogą tez spowodować uszkodzenia podzespołów instalacji. Jeśli przerwą strumień wody dopływającej do pompy, doprowadzą do tzw. suchobiegu. Wówczas pompa nie pompuje wody, tylko powietrze i wydzielające się wtedy na skutek tarcia w łożyskach ciepło może doprowadzić do uszkodzenia jej wału lub pierścieni ślizgowych.

Separatory i zawory odpowietrzające w instalacjach C.O.

Zapowietrzaniu wody w instalacji C.O. najlepiej jest zapobiegać. Realizuje się to za pomocą separatorów powietrza (lub powietrza i zanieczyszczeń), instalowanych w miejscach o jak najwyższej temperaturze wody oraz jak najbliżej źródła ciepła. Czyli najlepiej bezpośrednio za kotłem lub pompą ciepła. Oferowane na rynku separatory różnią się funkcjonalnością, wydajnością oraz oporami przepływu. Możemy też zainstalować odpowietrzniki miejscowe - automatyczne lub ręczne. Stosuje się je w miejscach, gdzie powietrze zbiera się w sposób naturalny ze względu na kształt elementów instalacji grzewczej. Odpowietrzanie grzejników instalacji C.O. jest realizowane przez zamontowane w nich odpowietrzniki, ręczne lub automatyczne. Wersje ręczne są tańsze oraz prostsze i łatwiejsze w montażu, jednak posiadają ma ograniczoną wydajność i nie nadaje się do każdej instalacji. Natomiast odpowietrzniki automatyczne są wygodne i prawie bezobsługowe. Jednak są droższe oraz wrażliwe na zanieczyszczenia wody, na skutek czego może dojść do zablokowania pływaka i awarii zaworu. 

Odpowietrzanie grzejników

Przed rozpoczęciem odpowietrzania grzejników z zaworami ręcznymi w domu jednorodzinnym wyłączamy kocioł i pompę obiegową, aby zatrzymać obieg wody. Jeżeli ciśnienie w instalacji wynosi mniej, niż 2-3 bary, musimy dolać do systemu odpowiednią ilość wody, kontrolując wskazania manometru. Przed odpowietrzaniem danego grzejnika zamykamy jego zawór, odłączając tym grzejnik od systemu. Następnie otwieramy powoli odpowietrznik za pomocą pokrętła, śrubokręta lub specjalnego kluczyka. Z zaworu zaczyna wyciekać woda, z początku chaotycznym i przerywanym strumieniem. Gdy strumień ustabilizuje się, oznacza to, że grzejnik został zapowietrzony i można zakręcić zawór posługując się specjalnym kluczem lub śrubokrętem. Po skończonym odpowietrzaniu ustawiamy głowicę grzejnika w poprzednim położeniu i zabieramy się za następny. Ponieważ odpowietrzanie grzejników powoduje spadek ciśnienia w instalacji, po odpowietrzeniu wszystkich musimy sprawdzić ciśnienie i w razie potrzeby ustawić jego wymaganą wartość. 

Odpowietrzanie ogrzewania podłogowego

W przypadku ogrzewania podłogowego odpowietrzniki montuje się w skrzynkach rozdzielaczowych. Odpowietrzanie podłogówki jest ważne, ponieważ długie pętle rur ułożonych poziomo są miejscem, gdzie mogą łatwo powstawać pęcherze powietrze, blokujące przepływ wody. Usunięcie powietrza z pętli odbywa się poprzez tzw. przelanie pętli, czyli przepuszczenie przez daną pętlę szybkiego strumienia wody (pompa musi pracować na najwyższej mocy) w celu wypchnięcia zgromadzonego w rurze powietrza. Jednocześnie zawory pozostałych pętli muszą być zamknięte. Charakterystyczny świst odpowietrznika po odkręceniu zaworu w danej pętli oznacza usuwanie z niej powietrza. Trwa to kilkanaście minut. Gdy świst ustanie a woda zostanie przelana przez całą pętlę, można już zamknąć zawór i przejść do następnej pętli. Odpowietrzanie ogrzewania podłogowego jest dość proste, ale czasochłonne (trwa kilka godzin). W przypadku, gdy rozdzielacz znajduje się na innej kondygnacji, niż zapowietrzone pętle systemu, pompa nie jest w stanie samodzielnie przepchnąć powietrza w dół. W takiej sytuacji musimy najpierw dodatkowo przymocować 2 wężyki do zaworów spustowych belek - zasilającej i powrotnej i podłączyć je odpowiednio do instalacji wodociągowej oraz kanalizacyjnej budynku. Jeżeli instalacja ogrzewania w budynku domu obejmuje zarówno podłogówkę jak i grzejniki to mogą one także wymagać odpowietrzenia. Wykonujemy to po zakończeniu odpowietrzeniu ogrzewania podłogowego, za pomocą odpowietrzników ręcznych poszczególnych grzejników.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie redakcja : (T.H.)

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.ogrzewnictwo.pl