Wpływ systemu ogrzewania na zdrowie domowników

Na jakość powietrza, którym oddychamy wewnątrz pomieszczeń, mają wpływ takie czynniki, jak zanieczyszczenia oraz temperatura i wilgotność względna. Wbrew pozorom, zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach może być większe i jest ono 3 razy bardziej szkodliwe niż zanieczyszczenie powietrza na zewnątrz. Nieodpowiednia wentylacja powoduje, że w powietrzu wewnątrz pomieszczeń wzrasta stężenie dwutlenku węgla CO₂. Osobny temat to palenie tytoniu w pomieszczeniach. Powstający wtedy tlenek węgla CO oraz uwalniająca się nikotyna i substancje smoliste są bardzo szkodliwe dla ludzi i zwierząt domowych.

Co wpływa na jakość powietrza w domach

Wilgotność względna (RH, ang. relative humidity) jest bardzo ważnym parametrem, określającym jakość otaczającego nas powietrza. Jej optymalna wartość w budynku mieszkalnym powinna mieścić się w przedziale od 40 do 60%. Zbyt duża wilgotność może negatywnie wpływać na nasze zdrowie, samopoczucie oraz wydajność pracy. Natomiast, jeżeli wysoka wilgotność powietrza utrzymuje się w budynku przez dłuższy okres czasu, może to doprowadzić do rozwoju pleśni i grzybów w różnych miejscach domu. Te organizmy powodują nieprzyjemny zapach i mogą być przyczyną chorób, takich jak grzybicze zapalenie płuc lub grzybica innych organów i układów – aspergiloza. W przypadku osób chorujących na astmę i inne choroby układu oddechowego może dojść do zaostrzania objawów. Zagrożeniem dla zdrowia ludzi przebywających w zagrzybionych pomieszczeniach są też lotne związki organiczne (LZO), będące produktem metabolizmu grzybów. Są one wyczuwane, jako stęchlizna i powodują dolegliwości, jak np. bóle głowy, zmęczenie, niewydolność oddechowa, problemy skórne, podrażnienie oczu, niska koncentracja uwagi, dreszcze. Z kolei zbyt suche powietrze jest przyczyną namnażania się szkodliwych dla naszego zdrowia roztoczy, ponadto jest niekorzystne dla osób pracujących dużo na komputerze, szczególnie noszących soczewki kontaktowe lub cierpiących na tzw. suche oko.

Sposoby poprawiania jakości powietrza

Jakość powietrza w domach można poprawić zarówno za pomocą odpowiedniego wykorzystywania zainstalowanych już systemów ogrzewania i klimatyzacji, jak i montażu odpowiedniego systemu w nowym budynku oraz stosowania specjalnych urządzeń, takich: oczyszczacze, nawilżacze, osuszacze, nawilżacze oraz jonizatory powietrza. Niektóre z nich urządzeń pełnią jednocześnie funkcje kilku różnych.

Odpowiednie korzystanie z systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji

Aby nie dopuścić do powstania nadmiernego stężenia dwutlenku węgla w powietrzu, musimy regularnie wietrzyć pomieszczenia w naszym domu nawet zimą, ponieważ w tym okresie brak przewietrzania może spowodować przesuszenie powietrza. Dopuszczalne stężenie CO₂ w powietrzu w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi wynosi 1000 ppm (zawartość max. 0,1%). Na rynku oferowane są domowe mierniki (stacje kontroli jakości powietrza) pokazujące na bieżąco stężenie CO₂ z alarmową sygnalizacją przekroczenia dopuszczalnego poziomu. Istnieją też czujniki smogu, pyłu oraz lotnych związków organicznych LZO/TVOC. Bardzo ważne jest utrzymywanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach. Ogólnie przyjmuje się, że optymalna temperatura to 17-24 °C, przy czym najchłodniej powinno być w sypialni a najcieplej w łazience. Różne osoby mają pod tym względem swoje preferencje, w zależności od wieku, stanu zdrowia oraz aktywności, jednak jeśli temperatura w pomieszczeniu znacznie odbiega od wspomnianych granic, szybko pojawia się dyskomfort, złe samopoczucie oraz zmniejsza się wydajność pracy. Równie ważna jest wilgotność względna powietrza. Zbyt wilgotne powietrze w nowych budynkach jednorodzinnych może być skutkiem źle działającej wentylacji (szczególnie w domu szczelnym, takim jak pasywny), braku nawyku wietrzenia pomieszczeń, awarii instalacji ogrzewania czy wodno-kanalizacyjnej, błędów konstrukcyjnych budynku, braku izolacji fundamentów czy przeciekaniem dachu albo zbyt szybkim oddaniem domu do eksploatacji po wybudowaniu. Z kolei nadmiernie przesuszone powietrze może być skutkiem, oprócz braku regularnego przewietrzania pomieszczeń zimą, także ustawienia zbyt wysokiej temperatury ogrzewania w tym okresie lub zbyt intensywnie wykorzystywanej klimatyzacji latem.

Oczyszczacze powietrza

Urządzenia te umożliwiają mieszkańcom domów oddychanie czystym powietrzem, wolnym od szkodliwych pyłów, roztoczy, alergenów, bakterii i wirusów. A także i dymu tytoniowego. Zasysają one za pomocą wentylatora powietrze z otoczenia i przepuszczają przez odpowiednie filtry, a następnie ponownie uwalniają do otoczenia. Dobry oczyszczacz powinien posiadać efektywne filtry HEPA (ang. High Efficiency Particulate Air Filter; wysokosprawny filtr powietrza). Są one w stanie przechwycić wszelkie cząstki stałe, nawet mniejsze od 0,3 µm. Filtry wychwytują takie zanieczyszczenia, jak: pyłki, pleśnie, sierść zwierząt domowych, zarodniki roztoczy, bakteria oraz pyły zawieszone PM2,5 i PM10. Te dwa ostatnie to bardzo niebezpieczne składniki smogu. Filtry zastosowane w oczyszczaczach powietrza powinny być klasy co najmniej EPA E12 (skuteczność całkowita 99,5%), a najlepiej zaś H13 lub H14 (skuteczność całkowita 99,95% lub 99,995%). Oczyszczacz powinien posiadać odpowiednią wydajność w m³/h, którą obliczamy mnożąc objętość pomieszczenia w m³ przez 3. Np. dla pokoju o objętości 50 m³ wydajność oczyszczacza powinna wynosić co najmniej 150 m³/h.

Osuszacze powietrza

Osuszacze powietrza to urządzenia elektryczne, które potrafią znacznie zmniejszyć nadmierny poziom wilgotności względnej. Różnią się one przeznaczeniem, wydajnością i zasadą działania. Posiadają sterowanie elektroniczne z regulacją poziomu wilgotności w pomieszczeniu. Dla domowych osuszaczy powietrza można przyjąć, że na każde 10 m² powierzchni potrzebna jest wydajność około 5 l/24h. Wydajność osuszaczy domowych zwykle nie przekracza 40l/dobę. Skutecznie działający osuszacz powietrza dla domu musi posiadać również właściwy przepływ powietrza, podawany przez producentów w m³/h, który dobiera się według powierzchni danego pomieszczenia. Na rynku dostępne są 2 główne rodzaje osuszaczy powietrza: kondensacyjne i absorpcyjne. Pierwsze z nich wykorzystują zjawisko kondensacji pary wodnej po obniżeniu temperatury powietrza za pomocą układu ze sprężarką (podobnie jak w lodówce czy klimatyzacji). Natomiast osuszacze adsorpcyjne wykorzystują specjalne substancje higroskopijne. Obydwa typy mają swoje zalety i wady. 

Nawilżacze powietrza

Są to urządzenia elektryczne, które emitują wodę w postaci drobnych kropelek lub pary i rozprowadzają je po pomieszczeniu za pomocą podmuchów powietrza. Obecnie na rynku dostępne są 3 rodzaje tych urządzeń: ewaporacyjne, ultradźwiękowe i parowe. Różnią się one ceną, wydajnością i wygodą użytkowania. Niektóre dodatkowo oczyszczają powietrze z bakterii i pyłków. Nawilżacz ewaporacyjny posiada wentylator, który zasysa do wnętrza powietrze z otoczenia. Powietrze to jest nawilża je za pomocą specjalnych mat przy wykorzystaniu naturalnego zjawiska parowania i wydmuchiwane na zewnątrz. W nawilżaczach ultradźwiękowych wykorzystuje się mechanizm rozbijania wody na drobne cząsteczki za pomocą fal dźwiękowych o częstotliwości od 20 kHz do nawet 1 GHz. Z kolei nawilżacze parowe podgrzewają wodę w zbiorniku do temperatury wrzenia. Działanie tych urządzeń wspomagają wentylatory o małej mocy.

Jonizatory powietrza

Jonizatory powietrza są urządzeniami elektrycznymi, które wytwarzają jony ujemne powodujące u ludzi uczucie, że powietrze jest rześkie i świeże. Oczyszczają powietrze z kurzu, roztoczy, alergenów czy pyłków kwiatowych. Jonizacja powietrza poprawia samopoczucie, działa korzystnie na koncentrację, antystresowo i regenerująco na organizm człowieka.

Urządzenia kombinowane

Wiele modeli opisanych wyżej urządzeń łączy w sobie różne funkcje. Np. niektóre oczyszczacze, nawilżacze i osuszacze powietrza posiadają dodatkowo jonizator. Z kolei wszystkie klimatyzatory posiadają filtry cząstek stałych, dlatego oczyszczają powietrze z pyłów, kurzu, alergenów oraz szkodliwych organizmów. Jednak użytkownicy urządzeń klimatyzacji muszą pamiętać o jej regularnym serwisowaniu przynajmniej raz w roku, podczas którego wykonuje się m.in. dezynfekcję i odgrzybianie.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie redakcja : (T.H.)

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.ogrzewnictwo.pl