Jakie ogrzewanie do domu 200m2?

W Polsce duże prywatne domy mieszkalne, czyli o powierzchni użytkowej powyżej 200m², stanowią tylko kilkanaście procent wszystkich domów jednorodzinnych. Najpopularniejsze zaś są budynki o metrażu 120-150 m². Dlatego w artykule omówimy różne systemy ich ogrzewania, dla uproszczenia przyjmując tytułową wartość powierzchni. Inwestycja we własny dom oznacza bardzo duże wydatki, dlatego warto ją dobrze przeanalizować i przemyśleć.

Co wpływa na wybór systemu ogrzewania dla domu jednorodzinnego

Osoby zamierzające wybudować własny dom stoją między innymi przed wyborem odpowiedniego systemu ogrzewania. Natomiast właściciele istniejących już domów jednorodzinnych mogą być zmuszeni do wymiany źródła ciepła oraz termomodernizacji budynku wskutek zbyt wysokich obecnie kosztów ogrzewania, spowodowanych przez wysokie i stale rosnące ceny paliw i energii, a także przepisów antysmogowych, które zabraniają eksploatacji pozaklasowych pieców i kotłów na węgiel czy drewno. Decyzje takie muszą być dobrze przemyślane, ponieważ system ogrzewania domu wpływa zarówno na komfort życia mieszkańców, jak i rachunki za energię. Przed podjęciem ostatecznej warto dowiedzieć się, które elementy mają największy wpływ na efektywność systemów ogrzewania oraz wygodę ich użytkowania. Pod uwagę trzeba wziąć takie elementy, jak:

Dostępność mediów. W miejscach z dostępem do sieci gazowej (miasta) popularnością cieszą się systemy ogrzewania wykorzystujące kotły gazowe, ze względu na stosunkowo niskie koszty eksploatacji oraz wygodę użytkowania. Przy braku dostępu do sieci musimy wybrać inne rozwiązania, takie jak kotły na pellet czy ekogroszek albo pompy ciepła
W przypadku nowego domu - różne technologie jego wykonania, np. tradycyjne murowane czy nowoczesne szkieletowe (np. drewniane).
W przypadku istniejącego budynku: stan techniczny, a w szczególności izolacja termiczna. Im lepsza, tym mniejsze zapotrzebowanie na energię do ogrzewania, co przekłada się na wysokość rachunków. W dobrze ocieplonym domu wystarczy źródło ciepła o mniejszej mocy grzewczej, które będzie tańsze zarówno w zakupie, jak i eksploatacji. Pod uwagę trzeba wziąć także układ pomieszczeń i wysokość stropów, które mają wpływ na rozkład ciepła w całym domu. Dlatego najlepiej wykonać audyt energetyczny. Specjalista dysponujący odpowiednim sprzętem dokona niezbędnych pomiarów i określi zarówno parametry systemu ogrzewania, jak i zakres termomodernizacji budynku.
Powierzchnia użytkowa domu. Dla dużych domów warto rozważyć systemy, które pozwalają na równomierne rozprowadzenie ciepła, takie jak ogrzewanie podłogowe czy centralne ogrzewanie z rozprowadzaniem ciepła do różnych stref w domu.
Lokalizacja budynku. Większe zapotrzebowanie na ciepło będą miały domy na Podhalu czy Suwalszczyźnie, niż np. w Polsce centralnej. Ponadto budynek znajdujący się na otwartej przestrzeni jest bardziej narażony na wychładzający wiatr, niż ten stojący wśród drzew czy otoczeniu innych – np. w miastach.
Przewidywana długość okresu eksploatacji.
Wymagania techniczne związane z montażem systemu ogrzewania.
W przypadku istniejącego budynku – możliwość uzyskania dofinansowania z różnych programów, zarówno rządowych, jak i lokalnych (np. Czyste Powietrze czy Mój Prąd).
Zalety i wady różnych systemów ogrzewania, głównie koszty i wygoda eksploatacji.

Według danych, dostępnych na stronie rządowego programu dofinansowania do wymiany starych, nieefektywnych źródeł ciepła na nowoczesne „Czyste Powietrze”, w latach 1918-2024 największą popularnością cieszyły się: kotły gazowe kondensacyjne (33,2% wniosków o dofinansowanie). Na dalszych miejscach uplasowały się: powietrzne pompy ciepła (29,9%), kotły na biomasę (25,6%), kotły węglowe (6,9%), gruntowe pompy ciepła (2,8%), systemy ogrzewania elektrycznego (1,3%) oraz węzły cieplne (0,2%) i kotły olejowe (0,1%). Jednak w Polsce w dalszym ciągu bardzo rozpowszechnione są piece na węgiel, zarówno ekogroszek, jak i ten tradycyjny. Ponadto stosowane są piece zgazowujące drewno. Dlatego omówimy teraz te różne nowoczesne systemy ogrzewania i ich przybliżone koszty eksploatacji w domu jednorodzinnym o powierzchni 200 m²

Kotły gazowe

Ogrzewanie gazowe cieszy się opinię bardzo komfortowego w obsłudze, co doceniają osoby, które dotychczas paliły węglem. Zainwestowanie w kocioł gazowy oznacza wydatki rzędu od 10 000 zł do nawet 25000 – 3000 zł w przypadku kotła kondensacyjnego, który zużywa mniej paliwa. Kotły te to najbardziej ekologiczne źródła ciepła, wykorzystujące paliwa nieodnawialne. Niestety ich wadę stanowią zmieniające się ceny gazu ziemnego, wynikające głównie z niestabilnej sytuacji za naszą wschodnią granicą. Ponadto Unia Europejska zamierza stopniowo wycofać kotły gazowe z eksploatacji. Od 2025 roku nie będzie już dotacji do tych urządzeń (w tym w polskim programie Czyste Powietrze), z wyjątkiem instalacji hybrydowych, zawierających 2 źródła ciepła, z których główne wykorzystuje energię odnawialną (np. pompa ciepła). Natomiast, na podstawie znowelizowanej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (dyrektywy budynkowej) od 2030 roku wszystkie nowe budynki mają być zeroemisyjne. Oznacza to m.in. zakaz instalowania w nowych domach kotłów i pieców na paliwa kopalne, w tym na gaz ziemny. Do roku 2040 zakaz obejmie wszystkie istniejące budynki. W sieci można znaleźć różne szacunkowe wyliczenia kosztów ogrzewania domów za pomocą różnych systemów. Dla przykładu weźmy ocieplony dom parterowy o powierzchni 200 m², wybudowany 20 lat temu, zamieszkały przez 4 osobową rodzinę, położony w Polsce centralnej, w którym zainstalowano grzejniki (temperatura zasilania 55°C). Roczne koszty ogrzewania i produkcji c.w.u. za pomocą kotła na gaz ziemny wyniosą ok. 3300 zł, zakładając cenę paliwa 0,30 zł/kWh. W niektórych budynkach istnieje także ogrzewanie wykorzystujące gaz LPG ze zbiorników (butli). Tu koszty będą zdecydowanie wyższe: 4100 zł przy cenie paliwa 2,50 zł/l. Poza tym emisja CO₂jest większa, niż przy spalaniu gazu ziemnego. Kotły kondensacyjne dobrych producentów są przystosowane do spalania obydwu rodzajów gazu

Pompy ciepła

To nowoczesne i ekologiczne urządzenia, wykorzystywane do ogrzewania domów oraz podgrzewania wody użytkowej. Źródłem ciepła jest powietrze otaczające budynek, lub grunt na pewnej głębokości. Pompy pobierają tę naturalną energię i przenoszą ją do wymienników ciepła w budynkach. Działają na tej samej zasadzie, co domowe lodówki i podobnie jak one zasilane są energią elektryczną (główną część pobiera sprężarka), jednak ich sprawność, określana współczynnikami COP (SCOP), jest bardzo wysoka. Z 1 kWh energii elektrycznej możemy uzyskać 3-4 kWh energii cieplnej. Koszty eksploatacji można znacznie obniżyć dzięki zamontowaniu paneli fotowoltaicznych. Większość pomp jest rewersyjna, co oznacza, że mogą pracować w tzw. odwróconym obiegu i latem służyć, jako klimatyzacja. Instalacje grzewcza z pompami wymagają ani kominów, ani dodatkowego miejsca na składowanie opału. Do wad tych urządzeń należą: wysokie koszty zakupu oraz instalacji (powietrzne 25 000...45 000 zł; gruntowe 45 000...90 000 zł) oraz wykorzystywanie czynników chłodniczych, które mogą być niebezpieczne, ze względu na wybuchowość. Dlatego pompy ciepła muszą być instalowane oraz serwisowane przez specjalistów, posiadających odpowiednie uprawnienia (na tzw. F-gazy). Warto wiedzieć, że ta sama pompa ciepła może mieć różne współczynniki efektywności energetycznej, w zależności od tego, jaki system ogrzewania zasila. Niskotemperaturowe ogrzewanie podłogowe wypada tu lepiej od tradycyjnego wysokotemperaturowego, za pomocą grzejników (kaloryferów) Dla domu opisanego w p.1 roczne koszty ogrzewania i produkcji c.w.u. za pomocą powietrznej pompy ciepła wyniosą ok. 4800 zł, zaś gruntowej 3400 zł, zakładając cenę prądu 1,20 zł/kWh. Moc pomp dla domów o pow. 200m² to ok.10-15 kW, jednak powinna być wyznaczona dokładnie przez specjalistę, gdyż zdarzały się przypadki, gdy akwizytorzy wciskali klientom urządzenia zbyt duże (i drogie)

Kotły na biomasę

To ekologiczne źródła ciepła, spalające pellet, czyli granulat produkowany z drewna oraz odpadów roślinnych. Jest ono paliwem jednocześnie ekologicznym, jak i wysokokalorycznym – załadowanie kotła wystarczy na kilka dni pracy. Praca kotła jest zautomatyzowana, zaś jego obsługa bardzo prosta i szybka. Jednocześnie w kotłowni jest bardzo czysto, co stanowi kolosalną różnicę w porównaniu do tradycyjnych pieców węglowych. Jednak w grudniu 2024 r na stronie rządowej opublikowano „Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wymagań jakościowych dla biomasy pozyskanej z drzew i krzewów wprowadzanej do obrotu lub obejmowanej procedurą celną dopuszczenia do obrotu w postaci brykietu lub pelletu”. Celem miało być ustalenie minimalnych standardów jakości dla pelletu, wykorzystywanego jako paliwo w kotłach w domach jednorodzinnych. Do tej pory producenci tego paliwa stosowali jedynie dobrowolną certyfikację, co powodowało, że w sprzedaży znajdowały sie bardzo różne produkty. Rozporządzenie określa między innymi takie parametry pelletu, jak jego zakres średnic i długości, zawartość wilgoci, popiołu oraz takich pierwiastków, jak siarka, azot i chlor oraz minimalna wartość opałowa. W opinii niektórych specjalistów po wejściu w życie tego rozporządzenia ceny pelletu pójdą w górę. Ponadto w Internecie pojawiło się wiele fake newsów na ten temat. Jak będzie naprawdę – czas pokaże. Dla domu z p.1 roczne koszty ogrzewania i produkcji c.w.u. przy wykorzystaniu kotła na pellet wyniosą ok. 3700 zł, przy cenie paliwa 1500 zł/tona.

Piece na ekogroszek

Ekogroszek to rozdrobniony węgiel kamienny, charakteryzujący się wysoką kalorycznością oraz niską zawartością siarki i popiołu. W porównaniu ze zwykłym węglem paliwo to spala się bardziej efektywnie, zaś do atmosfery emitowane jest mniej szkodliwych substancji. Ponadto ekogroszek umożliwia automatyzację spalania, co jest wykorzystywane w kotłach z podajnikiem, gdzie zapas paliwa wystarcza na kilka dni. Oprócz nich produkowane są także zwykłe kotły zasypowe, wymagające częstego, ręcznego uzupełniania paliwa oraz zaawansowane retortowe. Dzięki zaawansowanej technologii spalania emitują minimalne ilości zanieczyszczeń oraz oferują komfort obsługi: systemy automatycznego czyszczenia, zabezpieczenia przed przegrzaniem czy możliwość zdalnego sterowania. Jednak jest to okupione znacznie wyższą ceną zakupu oraz zainstalowania takiego kotła. Niestety, podobnie jak w przypadku kotłów gazowych europejska dyrektywa budynkowa zakaże instalowania kotłów węglowych od 2030 w nowych budynkach, zaś od 2040 całkowicie zakaże ich używania. Przy wykorzystaniu kotła na ekogroszek koszty ogrzewania i produkcji c.w.u. dla naszego domu przykładowego wyniosą ok. 3100 zł, przy cenie paliwa 1800 zł/tona.

Kotły zgazowujące drewno

To urządzenia, w których paliwem są na kawałki sezonowanego drewna. Podgrzane drewno wydziela tzw. gaz drzewny (holtzgas), który dopiero zostaje spalony w celu uzyskania ciepła. Dzięki tej technologii, uzyskuje się znacznie większą efektywność energetyczną, w porównaniu do zwykłego spalania drewna. Oznacza to także większy poziom bezpieczeństwa, ponieważ zgazowania drewno zapobiega wytwarzaniu się kreozotu. Do takiego kotła można dobrać bufor, który będzie magazynował wodę grzewczą dla potrzeb domu. Dla domu z p.1 roczne koszty ogrzewania i produkcji c.w.u. przy wykorzystaniu kotła zgazowującego drewno, z zainstalowanym buforem, wyniosą ok. 2800 zł, przy cenie paliwa 450 zł/metr przestrzenny (mp).

Ogrzewanie elektryczne

To najmniej opłacalny, choć wygodny system. Koszty eksploatacji można znacząco obniżyć za pomocą systemów ogrzewania na podczerwień oraz zasilania z fotowoltaiki, jednak wymaga to inwestycji. Dla naszego przykładowego domu roczne koszty ogrzania domu i podgrzania wody użytkowej za pomocą zwykłych grzejników i bojlerów mogą wynieść nawet 12000 zł.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie redakcja : (T.H.)

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.ogrzewnictwo.pl