Nowe zasady doboru urządzeń grzewczych w programie Czyste Powietrze w 2025 r.

W 2025 roku zostaną wprowadzone rewolucyjne zmiany w rządowym programie dopłat do wymiany źródeł ciepła oraz termomodernizacji w domach jednorodzinnych „Czyste Powietrze”. Przyczyną tego są głównie nieprawidłowości i nadużycia w zasadach dofinansowania, a także zbliżające się wejście w życie nowego unijnego systemu handlu emisjami ETS2 oraz Dyrektywy EPBD. Obecnie trwają prace nad reformą programu, zaś Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) prowadzą konsultacje społeczne na temat przeprowadzenia zmian. Ich efektem ma być reforma Czystego Powietrza i nowa wersja tego programu w 2025 r.

Czym jest program Czyste Powietrze?

Rządowy Program Czyste Powietrze został uruchomiony we wrześniu 2018 r. i ma docelowo potrwać do 2029 r. Prowadzony jest przez NFOŚiGW) wraz z szesnastoma funduszami wojewódzkimi (WFOŚiGW) pod nadzorem Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Jego najważniejszym celem jest ograniczenie emisji do atmosfery szkodliwych substancji, które powstają na skutek ogrzewania domów jednorodzinnych słabej jakości paliwem w przestarzałych domowych piecach, czyli działanie na rzecz ochrony środowiska i krok w kierunku ograniczania zmian klimatycznych. Kotły bezklasowe, czyli tzw. kopciuchy, w których właściciele palą nie tylko węglem czy drewnem, ale i śmieciami, znacząco przyczyniają się do zanieczyszczania powietrza oraz powstawania smogu, który jest groźny nie tylko dla środowiska naturalnego, ale także zdrowia mieszkańców Polski. Dlatego są one zakazywane uchwałami antysmogowymi, natomiast programy dofinansowania pomagają właścicielom domów ogrzewanych kopciuchami, często osobom niezamożnym, w wymianie ich na nowe urządzenia grzewcze.

W ramach Programu Czyste Powietrze można uzyskać dopłaty do:

• wymiany nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe, głównie kopcących pieców węglowych, na nowoczesne - efektywne i ekologiczne, takie jak pompy ciepła lub kotły gazowe czy na pellet
• modernizacji instalacji grzewczej
• termomodernizacji budynków
• wymiany okien i drzwi
• zakupu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacją)
• montażu instalacji fotowoltaicznej PV

Beneficjentami mogą być osoby fizyczne, które są właścicielami lub współwłaścicielami budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego, wydzielonego w budynku jednorodzinnym. Mogą oni otrzymać do 135 000 zł w przypadku najwyższego poziomu dofinansowania z kompleksową termomodernizacją. Zasadą jest, że im niższy dochód beneficjenta, tym wyższa kwota dotacji. Obecnie istnieją 3 poziomy dofinansowania: 

• Podstawowy – dla osób fizycznych, których dochód roczny nie przekracza kwoty 135 000 zł
• Podwyższony – przeciętny miesięczny dochód na jednego członka ich gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty: 1894 zł w gospodarstwie wieloosobowym oraz 2651 zł w gospodarstwie jednoosobowym.
• Najwyższy - przeciętny miesięczny dochód na jednego członka jej gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty: 1090 zł w gospodarstwie wieloosobowym oraz 1526 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

W kwietniu 2024 r zmieniono zasady przyznawania dotacji w odniesieniu do pomp ciepła. Obecnie warunkiem uzyskania dofinansowania jest zakup i montaż pomp znajdujących się na liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (tzw. liście ZUM). Ponadto, w przypadku zamiaru uzyskania dofinansowania wymiany źródła ciepła, wnioskodawca musi wykonać obowiązkowy audyt energetyczny budynku (do tego audytu można otrzymać dofinansowanie w kwocie do 1200 zł).

Terminy wymiany kopciuchów na nowoczesne źródła ciepła

Kotły na paliwo stałe, które nie spełniają wymogów co najmniej 3 klasy, muszą być wymienione już teraz. To urządzenia, które nie spełniają żadnych norm ekologicznych i są główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza oraz smogu. Zgodnie z aktualnymi przepisami na terenie Polski można sprzedawać tylko kotły klasy 5, które mogą wyemitować aż 90% mniej zanieczyszczeń, niż kotły klasy 3. Natomiast kotły klasy 3 lub 4 klasy będą musiały być wymienione do 31 grudnia 2027r. W przypadku ogrzewaczy pomieszczeń, w tym kominków, od 1 stycznia 2023 roku dopuszczone jest używanie tylko urządzeń, które spełniają wymagania Ekoprojektu lub posiadają sprawność cieplną co najmniej 80%. Jednak, zgodnie z obowiązującymi wymogami, poszczególne województwa w Polsce mogą wprowadzać różne terminy wymiany poszczególnych typów kotłów. Ekoprojekt polega na uwzględnieniu aspektów środowiskowych podczas projektowania produktu, aby miał jak najmniejszy wpływ na środowisko w całym cyklu życia.

Technologie ogrzewania objęte Programem. Czy zbliża się koniec dotacji na kotły zasilane paliwami kopalnymi?

Na dzień dzisiejszy dofinansowanie w ramach Programu Czyste Powietrze obejmuje takie technologie ogrzewania, jak: kotły gazowe, na biomasę, olejowe, pompy ciepła, ogrzewanie elektryczne oraz przyłącza do sieci elektroenergetycznej. Zdaniem Funduszu NFOŚiGW gwarantuje to beneficjentom Programu zarówno duży wybór urządzeń grzewczych, jak konkurencyjność instalatorów. Jednak w 2025 r. w krajach UE wejdzie w życie zakaz preferencyjnego finansowania inwestycji w kotły grzewcze zasilane węglem, ropą lub gazem. Wynika to z unijnej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD). NFOŚiGW poinformował już o planowanym odejściu od dofinansowywania samodzielnych kotłów na paliwa kopalne także w Programie Czyste Powietrze. Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) oczekuje, że w nowej odsłonie Czystego Powietrza zostanie w to miejsce przyjęta znaczna część zasad przedstawionych w wytycznych Komisji Europejskiej. W szczególności dotyczących wsparcia dla hybrydowych systemów ogrzewania, czy też wymogu natychmiastowego i większościowego korzystania z OZE w kotłach na gazy odnawialne (biogaz czy zielony wodór). Wielu właścicieli domów zadaje sobie pytanie, czy jest sens inwestować w kotły gazowe, skoro nie będą już one dotowane. Kotły na gaz ziemny są w naszym kraju bardzo popularne. Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB) zawiera swojej w bazie danych niemal 5 mln urządzeń grzewczych na gaz, co stanowi około 30% wszystkich źródeł ciepła w Polsce. Na początku roku aż 29% wniosków w Programie Czyste Powietrze dotyczyło właśnie kondensacyjnych kotłów gazowych. Przyczyną tego są stosunkowo niskie ceny tych urządzeń i koszty eksploatacji oraz wygoda użytkowania, ponieważ praca steruje automatyka oraz dobrze rozwinięta siec gazowa w kraju. Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że monitoruje zmiany w prawie unijnym. Zapowiedziało, że w przypadku usunięcia kotłów gazowych z listy urządzeń objętych dotacjami, zostanie wprowadzony długi okres przejściowy. Informacja na ten temat ma być podana dużo wcześniej, aby inwestorzy mogli się przygotować na zmiany. Komisja Europejska wskazała przypadki, w których przyznane dotacje mogą być kontynuowane. Jeśli zostało już zatwierdzone wsparcie i przekazane beneficjentowi, to nadal może być wypłacane. Dotyczy to np. dopłat do konserwacji, napraw czy likwidacji kotłów na paliwo kopalne.

Hybrydowe systemy grzewcze nadal objęte dotacjami

UE przewidziała także wyjątek od zakazu dotowania urządzeń grzewczych spalających paliwa kopalne. Dotyczy on instalacji hybrydowych, czyli łączących 2 źródła ciepła np. kocioł gazowy i pompę ciepła. Głównym źródłem ciepła w budynku jest odnawialne źródło energii, np. pompa ciepła, natomiast kocioł gazowy działa, jako źródło uzupełniające i włącza się tylko wtedy, gdy zapotrzebowanie na ciepło jest największe. Komisja Europejska dopuszcza dotacje w przypadku, gdy udział energii odnawialnej w systemie hybrydowym, jest znaczny, a wsparcie jest do niego proporcjonalne.

Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki

Opracowanie redakcja : (T.H.)

Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.ogrzewnictwo.pl