Narzędzia analityczne przyszłość informatyki

Rozwiązania klasy Business Intelligence coraz mocniej penetrują branżę energetyczną.

Majowe forum, zorganizowane przez jedną z działających na naszym rynku firm informatycznych, pokazało, jak ogromną siłę mają rozwiązania analityczne dla korporacji i dużych przedsiębiorstw. Zainteresowanie było ogromne: z 58 krajów przyjechało ponad 2500 uczestników. Mocną reprezentację miała podczas konferencji energetyka, której poświęcono osobny panel dyskusyjny. A wszystko dlatego, że narzędzia i aplikacje analityczne ogólnie znane jako BI (Business Intelligence) wychodzą naprzeciw potrzebom współczesnego świata: pozwalają przekuć gigantyczne ilości danych na cenne informacje w niezwykle krótkim czasie. A czas to coś, czego przedsiębiorstwa pragną najbardziej i co bardzo łatwo zmarnować.

Rosnąca liczba danych, napływ informacji, szybka komunikacja poprzez Internet i nowe wyzwania rynkowe powodują, że analiza danych, poszerzanie zasobów wiedzy i umiejętne podejmowanie decyzji na coraz bardziej skomplikowanym rynku są nieodzowne, by przetrwać i rozwijać działalność. Rozwiązania informatyczne funkcjonują w przedsiębiorstwach na wielu szczeblach i odgrywają najróżniejsze role, wspomagając administrację czy zarządzanie, jednak mają one swoje ograniczenia. Szczególnie w zakresie przetwarzania dużej liczby różnorodnych danych i wykorzystywania informacji na wielu polach. By sprostać wymaganiom, stworzono rozwiązania klasy business intelligence (BI) dostarczające narzędzi służących zaspokojeniu potrzeb analitycznych i informacyjnych.

Wytwarzanie, sprzedaż, dystrybucja i wszelkie mechanizmy związane z uwalnianiem rynku energii wymagają sprawnego aparatu analitycznego i predykcyjnego. BI wkracza więc w ten obszar coraz głębiej, tym bardziej że narzędzia tego rodzaju są niezwykle elastyczne, dają się dostosowywać do konkretnych wymagań i integrować z innymi systemami informatycznymi (jak systemy ERP). Analiza zachowań klientów, przeciwdziałanie nielegalnemu poborowi energii elektrycznej, zabezpieczanie transakcji, analiza procesów wytwarzania czy segmentacja rynku to zadania, które BI może z powodzeniem realizować.

Rozwiązania BI służą dotarciu do konkretnych informacji, wyłaniają to, czego żąda użytkownik i umożliwiają sprawną ich analizę. Oferują niezwykle elastyczne narzędzia i rozwiązania pozwalające w czasie rzeczywistym operować na danych, wizualizują je zgodnie z życzeniami, prezentują spersonalizowane raporty i prezentują trendy na przyszłość. Tym samym ułatwiają podejmowanie strategicznych decyzji na różnych poziomach korporacji. Oferując czytelne kokpity menedżerskie i karty wyników dają przejrzysty przegląd sytuacji. Systemy BI działają na kilku poziomach: operacyjnie pozwalają na przeprowadzanie natychmiastowych analiz i udzielają odpowiedzi na pytania dotyczące takich zagadnień, jak bieżąca stan finansów, sprzedaż czy operacje różnych działów w firmie. Na nieco wyższym poziomie - taktycznym - ułatwiają podejmowanie decyzji na różnych polach aktywności, np. w sprzedaży czy w marketingu. Poza tym ułatwiają optymalizację działań przyszłych. Na najwyższym w skali organizacji poziomie umożliwiają prowadzenie symulacji rozwoju, ocenę przyszłych wyników w zależności od założonych uwarunkowań i tworzenie rozbudowanych zestawień porównawczych, a przede wszystkim pozwalają na większą precyzję przy ustalaniu strategicznych celów działalności.

Przykłady wdrożeń

Zarządzanie zabezpieczeniami transakcji z uczestnikami rynku energii elektrycznej — PSE Operator

PSE Operator (a dokładniej jego Biuro Finansów) zdecydował się na wdrożenie dość wyrafinowanego narzędzia służącego do zarządzania zabezpieczeniami transakcji z uczestnikami rynku energii elektrycznej. Jego zadaniem jest ograniczenie ryzyka transakcji przeprowadzanych na rynku energetycznym, w których PSE Operator jest stroną. Takie ryzyko rośnie wraz ze wzrostem liczby uczestników rynku. Po głębszych analizach uznano, że z problemem poradzi sobie wyspecjalizowane rozwiązanie informatyczne i wybrano propozycję SAS, kierując się m.in. doświadczeniem firmy, która już wdrożyła podobne narzędzie wspomagające monitorowanie zachowań uczestników rynku energetycznego a amerykańskiej spółce ISO New England (także będącej niezależnym operatorem systemu przesyłowego). Podstawową cechą rozwiązania jest koncentracja na identyfikacji nieuprawnionych działań uczestników oraz na zarządzaniu bezpieczeństwem finansowym transakcji. Oczywiście polskie wdrożenie miało swoją specyfikę: zleceniodawca wymagał stosowania specjalnych procedur bezpiecznego dostępu do danych, zastosowania bezpiecznego certyfikowanego przez SAP AG bezpośredniego połączenia z systemem finansowo-księgowym SAP/R3 i zintegrowania danych z systemów: SAP, systemu informowania o rynku energii (SIRE) oraz systemu bankowości internetowej. Dodatkowo trzeba było zapewnić możliwość dostosowania systemu do zmieniających się zasad z Regulaminu Rynku Bilansującego. Projekt zrealizowano w trzy i pół miesiąca, a system nazwano Systemem Monitorowania Ryzyka Rozliczeniowego (MRR).

System Analiz Technicznych (SAT) - PKE

Wdrożenie dokonane przez firmę Transition Technologies. System SAT integruje dane biznesowe i produkcyjne wszystkich podmiotów podległych w PKE, w tym 7 elektrowni i 2 elektrociepłownie. System zapewnia wizualizacje procesu technologicznego i stanowi centralne repozytorium danych w zakresie dostosowanym do potrzeb Centrum Zarządzania Produkcją. Funkcje systemu umożliwiają m.in. śledzenie kluczowych wskaźników techniczno-ekonomicznych urządzeń, zasilanie hurtowni i zarządzanie danymi z zakresu produkcji, ochrony środowiska i handlu energią oraz generację podstawowych analiz i dokumentów związanych z obligatoryjną sprawozdawczością.

Nielegalny pobór energii elektrycznej (NPEE) Vattenfall Distribution Poland

W nieodległym czasie zrealizowano projekt dotyczący wykrywania Nielegalnego Poboru Energii Elektrycznej (NPEE). Kradzież energii to współczesna plaga spędzające zakładom energetycznym sen z powiek i poniekąd podnosząca ceny energii dla uczciwych konsumentów. Tradycyjne sposoby walki to kontrole u wytypowanych klientów, przy czym typowanie wynika np. z informacji pochodzącej z telefonu antykradzieżowego, oceny danych bilingowych, czy doświadczenia specjalistów. Wykorzystanie technik analitycznych oferowanych przez narzędzia BI pozwalają na dokonanie oceny ryzyka związanego z konkretnym konsumentem. Poprzez analizy określa się prawdopodobieństwo kradzieży w danym miejscu i kontroluje nabywców z największą wartością ryzyka. Skuteczność takiego działania może być nawet kilkukrotnie wyższa niż dla metod tradycyjnych. Biorąc pod uwagę, że Vattenfall straty z powodu kradzieży ocenia na ok. 20 mln euro rocznie (nie wspominając o kilku śmiertelnych wypadkach rocznie), zmniejszenie strat o kwotę rzędu 5 mln euro rocznie to bardzo dobre osiągnięcie. Obok systemu informatycznego, firma stosuje inne środki przeciwdziałania kradzieżom, ale efektywność rozwiązania informatycznego powoduje, że wdrożenie okazało się opłacalne.

W ramach wdrożenia wykonano szczegółową analizę zjawiska kradzieży i źródeł informacji, zbudowano model danych, opracowano model analityczny, zrealizowano system automatycznej oceny klientów i zajęto się jego utrzymaniem i aktualizacją. Kontrole poboru energii przeprowadzone u klientów GZE S.A. wskazanych przez model analityczny, okazały się — zgodnie ze wstępnymi założeniami — skuteczniejsze od tradycyjnych sposobów wykrywania NPEE. Projekt NPEE wykazał także przydatność zaawansowanych metod analitycznych do działań marketingowych, na przykład właściwego doboru grup docelowych klientów.

Hurtownia danych - Elektrownia Turów

Wykorzystując technologię SAS, zbudowano i wdrożono Integracyjny System Informacyjny (ISI) składający się z hurtowni danych i aplikacji ISI z obszarów danych przemysłowych oraz finansów. W oparciu o dane przemysłowe zgromadzone w Operacyjnej Bazie Danych elektrownia może w sposób ciągły monitorować stan obiektów i urządzeń (dane są odświeżane co 30 sekund). W bazie przechowywane są dane szczegółowe (niezagregowane) z okresu ostatnich 7 dni. System ISI pozwala na zdefiniowanie czterech poziomów alarmowych. Gdy któryś poziom zostanie przekroczony, w hurtowni jest rejestrowany czas zdarzenia, sygnał i przekroczony poziom. W hurtowni danych w obszarze finansowym zintegrowano dane finansowe i administracyjne pochodzące z różnych systemów źródłowych. Zautomatyzowano również proces planowania i monitoringu kosztów wydziałowych i remontowych (budżet operacyjny). Dzięki systemowi użytkownicy nie tylko otrzymują szeroki zestaw raportów standardowych, lecz mogą również tworzyć własne raporty i analizy zarządcze.

Centralny System Obrotu Energią Elektryczną w grupie BOT Górnictwo i Energetyka

Celem projektu jest zbudowanie jednolitego, centralnego systemu informatycznego wspierającego procesy biznesowe związane z prowadzeniem hurtowego handlu energią elektryczną w Grupie BOT. Funkcjonalność systemu obejmie m.in. systemy WIRE oraz system wspomagania podejmowania decyzji operatywnych związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej oraz optymalizacją transakcji na poszczególnych segmentach rynku energii. Architektura Systemu oparta o moduły systemu LUX firmy Transition Technologies pozwala na udostępnienie wybranych funkcjonalności spółkom parterowym wchodzącym w skład Grupy BOT. Wdrożenie pełnej funkcjonalności Systemu przewidywane jest na koniec bieżącego roku. Finalnie Centralny System Obrotu Energią elektryczną, oprócz procesów wymiany danych, zarządzania kontraktami i grafikowania, obejmie takie obszary jak: wizualizacja on-line bieżącego stanu jednostek wytwórczych w Grupie BOT, zarządzanie ryzykiem w transakcjach handlu energią, prognozowanie zapotrzebowania i cen, rozliczenia i fakturowanie sprzedaży oraz procesy raportowania i analizy danych.