Raport Międzynarodowej Agencji Energetycznej o Polskiej sytuacji energetycznej

Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) zatwierdza ogromne znaczenie efektywności energetycznej dla Polski.

Opublikowany raport IEA gromadzi postępy z lat ubiegłych i wskazuje kierunki dla Polski w zakresie polityki energetycznej na kolejne lata. Dokument podkreśla również wagę rozwiązań dotyczących poprawy jakości powietrza na terenie kraju.

Opisywany raport jest podsumowaniem i uściśleniem szczegółowej rewizji polityki energetycznej w Polsce, która jest wykonywana periodycznie — co 4 lata, a podobne dokumenty przygotowuje się dla wszystkich krajów należących do IEA.

IEA nie pozostawia złudzeń, że lokalne zanieczyszczenie powietrza jest obecnie głównym zagrożeniem dla środowiska w Polsce. Przyczyną tego problemu w dużej mierze są przestarzałe systemy grzewcze wciąż stosowane w gospodarstwach domowych. Szacuje się, że aż 40% emisji pyłu zawieszonego powstaje właśnie przez stare piece węglowe kiedyś tak bardzo popularne. Dochodzi jeszcze dodatkowy problem w postaci spalania odpadów wraz z węglem, co dodatkowo zanieczyszcza środowisko. Wg. danych szacunkowych, jedynie 30% wszystkich budynków jest właściwie dogrzewana, a zaledwie 1% można określić mianem energooszczędnych. Poziom emisji gazów cieplarnianych na jednostkę produktu krajowego brutto (PKB) i intensywność emisji CO2 w Polsce znajduje się pośród najwyższych dla wszystkich europejskich państw członkowskich IEA.

Według najnowszych danych od ostatniego raportu z 2011 r. Polska systematycznie pnie się w opracowywaniu i wdrażaniu polityki energetycznej, co można określić też jako proces modernizacji i przewartościowania całej strategii energetycznej. Według rokowań IEA Polska jeszcze w tym roku opublikuje zmienioną strategię energetyczną. IEA zachęca też Polskę do możliwie najszybszej finalizacji przygotowań długoterminowej strategii energetycznej do 2050 r. Cały proces musi również zawierać przejrzyste i otwarte konsultacje z podmiotami branży energetycznej, jak i samymi konsumentami.

Wg wyżej wspomnianego raportu Polska nie w pełni popiera „transformację systemu energetycznego”, ciągle kładąc nacisk na paliwa kopalne, jako głównego elementu gospodarki energetycznej w długoterminowej perspektywie, jednak zauważalny nacisk można odnotować w przedziale redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG), zanieczyszczenia powietrza, zwielokrotnienia efektywności energetycznej, realizacji celów i założeń dla energii odnawialnej, dekarbonizacji systemu transportowego czy też wdrażania energii jądrowej.

Zauważalne są efekty dofinansowań wymiany starych kotłów na te bardziej ekologiczne i wydajne, jak i poprawę domowych warstw izolacyjnych. Działania te spowodują zminimalizowanie zużycia i roli węgla czy wykorzystania odpadów jako paliwa.

Stale dostosowywane standardy w branży budowlanej w oparciu o rozporządzenie w zakresie charakterystyk energetycznych budynków w UE, zapewniają ciągły rozwój technologii i systematyczne dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym. Postawione wymogi należą do ambitnych, jednak bardzo wiele budynków wciąż wymaga remontów i sprecyzowania sposobów finansowania. Podniesienie obowiązków w zakresie renowacji nieefektywnych systemów grzewczych zapewnią znaczne oszczędności energii przy wykorzystaniu środków o krótszych okresach zwrotu.

Efektywność energetyczna ze względu na dostępność cenową i technologiczną definiowana jest jako najszybsze rozwiązanie w drodze do osiągnięcia celów klimatycznych. UE już w listopadzie zeszłego roku zasugerowała taką politykę, która silnie uwzględniała ten aspekt. Udostępniony dokument „Czysta energia dla wszystkich” to największy pakiet legislacyjny w historii polityki energetycznej, w którym efektywność energetyczna jest uwzględniona w szczególny sposób. Raport IEA, zgodny z polityką Unii Europejskiej, podkreśla należycie wagę takiego rozwiązania.

Efektywność energetyczną łatwo zapewnić dzięki automatyzacji i indywidualnej regulacji instalacji. Związane z tym inwestycje są ekonomiczne, zysk szybki, a zwrot z inwestycji wysoki. Obecnie prawie 100 mln obywateli UE nadal nie kontroluje swoich wydatków na ogrzewanie, ze względu na brak urządzeń do indywidualnej regulacji temperatury w pomieszczeniach. Jednocześnie uzyskanie wysokich oszczędności może być bardzo proste. Wystarczy bowiem zainstalować termostaty grzejnikowe, aby zmniejszyć zużycie energii o nawet 30%.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna przedstawiła w swoim raporcie główne zalecenia dla polskiej polityki energetycznej. Wśród tych najważniejszych znalazły się wskazania do poprawy efektywności energetycznej. Oto wskazówki IEA dla polskiego rządu:

  1. Niezwłocznie sfinalizować tworzenie długoterminowej strategii energetycznej, wraz z planami działania i harmonogramami realizacji polityki. Proces ten musi uwzględnić przejrzyste i otwarte konsultacje ze wszystkimi podmiotami branży energetycznej i konsumentami.
  2.    Upewnić się, że nowa strategia energetyczna kładzie duży nacisk na długoterminowe przemiany sektora energetycznego, w tym zwiększenie inwestycji w poprawę efektywności energetycznej, środki mające na celu zmniejszenie emisji z sektora niepodlegającego obrotowi handlowemu, bardziej ekologiczne ogrzewanie gospodarstw domowych i sektora energetycznego, reformę sektora ciepłowniczego i rozwój energii odnawialnej.
  3.    Stworzyć jasną wizję dla sektora węglowego, zgodną z nową długoterminową strategią energetyczną, opartą na rzetelnym szacowaniu kosztów, przejrzystej odpowiedzialności, eliminowaniu subsydiowania skrośnego pomiędzy wytwórcami energii i kopalniami węgla oraz zapewniającą sektorowi prywatnemu możliwości rozwoju i konkurowania na rynku. 
    
    Wprowadzić środki zabezpieczające krótko- i długoterminowe bezpieczeństwo systemu elektroenergetycznego.