Pompa ciepła czy gaz? Która instalacja bardziej się opłaca? Sprawdź!

Rosnące ceny węgla, problemy z jego dostępnością, wzmożone kontrole kotłów niskiej klasy w domach - to wszystko sprawia, że coraz bardziej dynamicznie rośnie tempo wymiany pieców węglowych na ekologiczne źródła ogrzewania. W nowoczesnym budownictwie również nie ma już miejsca na tradycyjne kopciuchy - regulują to bowiem wskaźniki energetyczne.

To, na jaki system grzewczy zdecydujemy się w budynku, ma niebagatelne znaczenie dla naszego portfela, komfortu użytkowania domu, ale i środowiska naturalnego. Na jaki system grzewczy postawić? Inwestor ma kilka opcji do wyboru: gazowy kocioł kondensacyjny, tradycyjny piec gazowy, pompa ciepła i ogrzewanie elektryczne.

Przeczytaj poniższy artykuł, by poznać odpowiedzi na często zadawane pytania:

• Czym jest i jak działa pompa ciepła?
• Na jaki rodzaj pompy ciepła warto się zdecydować? Różnice pomiędzy powietrzną pompą ciepła, a jej gruntowym odpowiednikiem.
• Kocioł gazowy: jakie są jego wady i zalety?
• Jakie są roczne koszty ogrzewania gazowego oraz ile zapłacisz, jeśli zdecydujesz, że to pompa ciepła będzie ogrzewała Twój dom?

Jak działa pompa ciepła?

Zacznijmy od najbardziej ekologicznej, ale i ekonomicznej opcji, jaką bez wątpienia są pompy ciepła. Te nowoczesne urządzenia bazują na odnawialne źródła energii, czerpiąc zasoby z powietrza, gruntu czy wody. W przypadku powietrznych pomp ciepła- pompa pobiera energię z powietrza; pompa gruntowa korzysta z ciepła ziemi; a wodna pompa ciepła bazuje na wodnych akwenach i zbiornikach. Droga, którą czynnik pokonuje od dolnego źródła ciepła do górnego (układu centralnego ogrzewania budynku) prowadzi przez parownik, który pobiera energię termiczną z określonego dla danej pompy, środowiska. Następnie przekazując ją, w odparowanej formie, do sprężarki (tam w wyniku sprężania wzrasta ciśnienie i temperatura czynnika termodynamicznego). Kolejnym punktem na trasie jest skraplacz. Transportuje on ciepło do czynnika grzewczego - czyli wody. Woda zaś przekazuje ciepło do zbiornika buforowego wody grzewczej i do zbiornika ciepłej wody użytkowej. Z kolei czynnik ulega skropleniu i dalej, wciąż pod dużym ciśnieniem, przepływa przez zawór rozprężny. Taka sytuacja powoduje bardzo gwałtowny spadek ciśnienia, co skutkuje dużym spadkiem temperatury czynnika. Dzięki temu, może on ponownie powtórzyć cały obieg termodynamiczny, trafiając ponownie do parownika.

Jaką pompę ciepła wybrać? Poznaj poszczególne rodzaje pomp ciepła

Inwestor, decydujący się na montaż pompy ciepła, ma do wyboru trzy typy urządzeń: powietrzna pompa ciepła, gruntowa pompa ciepła oraz wodna pompa ciepła. Rynek HVAC obfituje w wiele opcji, jednakże wybór rodzaju i modelu pompy z odpowiednimi parametrami powinien być poprzedzony szczegółowym audytem technicznym. Gruntowa pompa ciepła wymaga od inwestora posiadania określonej działki. W zależności od rodzaju kolektora, przez który będzie przepływał glikol (pionowy lub poziomy), teren musi charakteryzować się brakiem nierówności, spadków, brakiem elementów architektury krajobrazu oraz dużą powierzchnią. Gruntowe pompy ciepła są także droższe z powodu budowy dolnego źródła ciepła. Z kolei wodna pompa ciepła wiąże się z inwestycją w akwen lub studnię głębinową, skąd będzie mogło być pobierane ciepło.

Powietrzna pompa ciepła - włącz zieloną energię!

W przeciwieństwie do wodnej i gruntowej pompy ciepła - powietrzna pompa ciepła nie wymaga od inwestora nakładów w zakresie budowy dolnego źródła. Pompa powietrzna pobiera energię termiczną z powietrza zewnętrznego. Uzyskane w ten sposób ciepło trafia na parownik, dzięki czemu wyzbywa się cieczy. Następnie trafia na sprężarkę, która podnosi jej temperaturę, dzięki napędowi energii elektrycznej. Produkcję ciepła, które w takiej formie trafi do instalacji centralnego ogrzewania, kończy skraplacz. Tam w wyniku procesu rozprężania następuje oddawanie ciepła.

Zalety pompy ciepła typu powietrze

Montaż powietrznej pompy ciepła to zysk dla inwestora już w trakcie budowy domu. Czyniąc odnawialne źródła energii centralnym punktem systemu grzewczego w budynku zyskujesz:

• Miejsce. Instalacja pompy nie wymaga projektowania specjalistycznej kotłowni o określonych parametrach, tak jak ma to miejsce w przypadku ogrzewania gazowego. Urządzenie możesz zamontować w dowolnym pomieszczeniu, na przykład w pralni. Dodatkowy metraż na kotłownię możesz zatem zaaranżować w inny sposób.
• Brak kosztów związanych z przyłączami. Przyłącza gazu nie tylko są problematyczne ze względu na kwestie formalne (wymagane są zgody właścicieli sąsiadujących działek, a nierzadko i długie starania, by dystrybutor wyraził zgodę na przyłącze gazu ziemnego), ale i ze względu na kwestie finansowe. W zależności od odległości budynku do najbliższej sieci gazowej naliczane są opłaty rzędu od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.
• Niższe koszty ogrzewania. Pompy ciepła są w pełni zautomatyzowane, co oznacza, że nad dobraniem odpowiedniej temperatury do panujących warunków, nadzór sprawują czujniki ciśnienia i temperatury. Są one wrażliwe na każde zmiany w otoczeniu. Pompa ciepła nie tylko dba o Twój komfort, ale także minimalizuje nakłady energii elektrycznej. Nie musisz zatem martwić się o rachunki za prąd.

Wady pompy ciepła - czy instalacje OZE mają słabe punkty?

W kontekście technicznym pompy ciepła działają bez zastrzeżeń, przynosząc inwestorowi znaczne korzyści finansowe. Podnoszą też komfort użytkowania budynku i hamują pogłębiające się zmiany klimatyczne. Czy można więc mówić o wadach tego rozwiązania? Pośrednio są nimi wysokie koszty samej inwestycji i koszt pompy ciepła. Warto jednak dodać, że na przyszłych prosumentów czekają dofinansowania z różnych źródeł. Można liczyć na dopłaty z programów takich jak "Moje Ciepło", "Mój Prąd" oraz od gmin i samorządów. Dzięki takiemu wsparciu finansowemu całość inwestycji zwraca się w szybszym czasie. Zwolennicy tradycyjnych rozwiązań (czyli ogrzewania gazowego) wskazują również na wysoki pobór prądu przez pompę jako jej minus. Warto jednak podkreślić, że kocioł gazowy również potrzebuje zasilenia go energią elektryczną, a pobór prądu przez pompę (energia jest wykorzystywana do pracy napędu sprężarki) jest niewielki (do 30 % w skali roku). Urządzenie może zostać zasilone z instalacji fotowoltaicznej.

Instalacje fotowoltaiczne we współpracy z pompą ciepła

Pompę ciepła warto uzupełnić instalacją fotowoltaiczną. Dlaczego jest to opłacalne z punktu widzenia prosumenta? Decydując się na instalację hybrydową (np. powietrzną pompę ciepła zasilaną energią elektryczną z paneli fotowoltaicznych), nie tylko stajesz się właścicielem domu niemal zeroenergetycznego, ale przede wszystkim - produkujesz prąd na własny użytek. Dzięki posiadaniu mikroinstalacji w całości pokryjesz zapotrzebowanie budynku na prąd oraz zasilisz pompę ciepła, która zadba o ogrzewanie domu i ciepłą wodę użytkową. Ponadto zapewnisz także działanie wszystkim innym sprzętom, gwarantując stały dopływ prądu do gniazdek elektrycznych. Montaż instalacji fotowoltaicznej również jest objęty dofinansowaniami pochodzącymi z rządowego programu "Mój Prąd".

Grzejniki czy ogrzewanie podłogowe? Górne źródło ciepła pompy - co wybrać?

Pompa ciepła jest urządzeniem niskotemperaturowym, dlatego najbardziej optymalnie będzie działała jeśli górnym źródłem ciepła będzie dla niej ogrzewanie podłogowe, które charakteryzuje się niską temperaturą emisji. Wybierając między grzejnikami a ogrzewaniem podłogowym, warto mieć na względzie, że drugi system ogrzewania domu jest także korzystny z innych względów. Ciepło rozkłada się równomiernie, dłużej się utrzymuje i dłuższy czas oddaje ciepło. Mniejsza jest cyrkulacja powietrza, więc kurz i roztocza nie wybijają się w górę. Nie tracimy także miejsca w pomieszczeniu, które zajmowałyby grzejniki.

Ogrzewanie gazowe - poznaj wady i zalety kotła gazowego

Poznałeś już plusy instalacji opartych o działanie odnawialnych źródeł energii i wiesz, jakie są zalety pomp ciepła. A co z ogrzewaniem gazowym? Ogrzewanie gazem także ma swoje zalety - wśród nich należy wymienić:

• bezobsługowość (choć piec gazowy wymaga większego zaangażowania technicznego inwestora, jeśli chodzi o monitorowanie ustawień, niż pompa ciepła)
• wysoka sprawność (gazowe kotły kondensacyjne wykorzystują ciepło pochodzące ze spalin, tradycyjne kotły gazowe emitują spaliny i ich energię cieplną do atmosfery.
• cicha praca.

Jak widać, mocne strony ogrzewania gazowego są porównywalne do zalet pomp ciepła. Niestety, kotły gazowe jako źródło ciepła mają długą listę minusów.

Pompa ciepła czy gaz? Wady gazu ziemnego

W przypadku gazu ziemnego najistotniejszą kwestią jest jego dostępność, co pokazała wojna na Ukrainie oraz sankcje wobec największego gracza na giełdzie gazowej - Rosji. Choć europejskie i polskie magazyny są wypełnione błękitnym paliwem, musimy mieć na uwadze, że bezpieczeństwo dostaw w dużej mierze uzależnione jest od warunków atmosferycznych, ewentualnej srogiej zimy i przeciągającego się sezonu grzewczego. Sytuacja geopolityczna i obawy o dostępność surowca to nie jedyne zmartwienie gospodarstw domowych, w których ogrzewanie budynku jest oparte na instalacji gazowej. Choć kolejne rządowe tarcze oferują niewielkie wsparcie dla odbiorców gazu (w ramach tarczy antyinflacyjnej w 2022 roku był to VAT na poziomie 0 procent, w 2023 roku kwota podatku od sprzedaży gazu będzie zwracana gospodarstwom domowym, które nie przekroczą kryterium dochodowego), nie da się ukryć, że 2024 rok przyniesie znaczne uwolnienie cen błękitnego paliwa na giełdach, co będzie miało przełożenie na rachunki. Istnieją także inne problematyczne kwestie:

• Przyłącze gazowe. Do ogrzania budynku gazem, konieczne jest uprzednie przyłączenie do sieci gazowniczej. Jest to nie tylko kosztowna procedura (dystrybutor nalicza opłatę uzależnioną od odległości do najbliższego odbiornika gazowego, jeśli zatem chcemy podłączyć się do sieci gazowej z działki oddalonej o kilkaset metrów zapłacimy kilka lub kilkanaście tysięcy), ale także problematyczna. Sąsiad może odmówić zgody przeprowadzenia przyłącza gazowego przez swój grunt, decyzję odmowną może także podjąć sam dystrybutor (i nie zgodzić się na rozbudowę sieci gazowniczej ze względów ekonomicznych).
• Restrykcyjne wymagania techniczne odnośnie kotłowni gazowej. W przypadku powietrznych pomp ciepła nie ma znaczenia miejsce lokalizacji odbiornika ciepła. Inaczej rzecz ma się w przypadku kotła gazowego. Decydując się na ogrzewanie gazowe musimy zaadaptować pomieszczenie na rzecz kotłowni. Kotłownia powinna mieć określoną wysokość, specjalne wydzielone miejsce na kocioł gazowy oraz zapewniony system kanałów wentylacyjnych.
• Jednofunkcyjność. Zarówno pompy gruntowe, jak i powietrzne pompy ciepła służą nie tylko do ogrzania budynku i przygotowania ciepłej wody użytkowej, ale także do chłodzenia pomieszczeń. Chłodzenie za pomocą pompy ciepła jest możliwe dzięki odwróconemu biegowi termodynamicznemu. Kotły gazowe (zarówno tradycyjne jak i kotły kondensacyjne) posłużą tylko do ogrzewania domu i podgrzania wody.
• Koszty budowy kominów. Myśląc o pompie ciepła jako systemie grzewczym dla domu, możemy już na etapie jego budowy zrezygnować nie tylko z przyłącza gazowego, ale także budowy kominów wentylacyjnych. W przypadku gazu ziemnego istnieje konieczność murowania tradycyjnych kominów, co wpływa na koszty całego przedsięwzięcia jakim jest budowa domu.
• Zbiorniki gazu płynnego. Nierzadko na trudnych terenach inwestycyjnych, właściciele nieruchomości podejmują decyzję o umieszczeniu na nich zbiornika na gaz płynny. Takie rozwiązanie jest regulowane odrębnymi przepisami, ponadto dochodzą koszty związane z wylaniem płyty fundamentowej lub wykopaniem miejsca pod ziemią (w zależności od warunków, wykopy muszą także być precyzyjnie wymierzone).

Powietrzna pompa ciepła czy gaz? Poznaj roczny koszt ogrzewania domu!

Wiesz już, jak pompa ciepła działa i jakimi zaletami i wadami wyróżnia się ogrzewanie gazowe. Przejdźmy do rachunków za ogrzewanie domu, jeśli centralnym systemem jest gaz ziemny i w sytuacji, kiedy źródłem ogrzewania jest pompa ciepła. Dla naszych obliczeń przyjmijmy następujące dane:

• powierzchnia domu: 150 m²,
• standard energetyczny WT z roku 2008 ( zużycie ciepła wynosi 21 tysięcy kWh).

Ogrzewanie gazowe - koszty

W takim wariancie właściciel domu ogrzewanego gazem zapłaci za zużycie paliwa około 5 tysięcy złotych (stawka za 1 kWh gazu ziemnego to obecnie ok. 23 grosze). Warto podkreślić, że jest to opłata za zużycie gazu do której dojdą wysokie opłaty za dystrybucję surowca (dystrybucja stała, zmienna, opłata abonamentowa) oraz podatek VAT wynoszący 23 procent.

Ogrzewanie pompą ciepła

Biorąc pod uwagę obowiązującą stawkę za energię elektryczną do limitu zużycia 2000 kWh, czyli 0.67 groszy, inwestor za prąd potrzebny do napędu sprężarki zapłaci nieco ponad 3 tysiące złotych. Jeśli jednak zdecyduje się na montaż mikroinstalacji, koszty zostaną zredukowane do zera.

Ile zapłacisz za pompę ciepła?

To, jaki będzie koszt pompy ciepła, jest zależne od wielu czynników. Liczy się nie tylko przeznaczenie urządzenia (czy pompa ma służyć do ogrzewania domu, czy także przygotowania ciepłej wody użytkowej), jakie jest dolne źródło ciepła, ale przede wszystkim jaka jest powierzchnia użytkowa budynku, ilu mieszkańców liczy gospodarstwo domowe oraz jakimi parametrami charakteryzuje się urządzenie (współczynnik COP oraz SCOP). Warto mieć na uwadze, że najkorzystniej jest wybrać firmę, która kompleksowo zajmie się naszym systemem grzewczym i kupić pompę wraz z montażem.

Pompa ciepła czy kocioł gazowy? Podsumowanie

Faktem jest, że koszty eksploatacyjne pompy ciepła są znacznie niższe niż w przypadku kotła gazowego. Choć wydawać by się mogło, że inwestycja w ogrzewanie gazowe jest korzystniejsza z finansowego punktu widzenia, warto pamiętać o dopłatach do pomp ciepła oraz o tym, że bazują one na odnawialnych źródłach energii. Nie musimy się zatem martwić o dostępność surowców oraz o podwyżki cen prądu. Wybór pompa ciepła czy gaz zależy zatem od tego czy na inwestycję patrzy się długoterminowo czy krótkoterminowo. Przy wyborze pompy ciepła istotne jest powierzenie prac projektowych i montażowych doświadczonej firmie, która uchroni nas przed stratami finansowymi spowodowanymi niewłaściwym doborem i instalacją urządzenia.