CWU: co to jest?

Skrót CWU oznacza ciepłą wodę użytkową. Jednak co dokładnie kryje się pod tym pojęciem? Czy woda krążąca w systemie centralnego ogrzewania? Czy ta płynąca z kranu w kuchni bądź łazience? Jakie elementy systemu odpowiadają za dostarczanie ciepłej wody? I w jaki sposób jest ona rozliczana?

Z kranu czy w grzejniku? Skąd i dokąd płynie ciepła woda użytkowa?

Na koniec 2022 r. długość sieci wodociągowej (rozdzielczej i magistralnej) osiągnęła w Polsce 337,7 tys. km, a liczba przyłączy do budynków mieszkalnych — prawie 6,2 mln szt. To dane z raportu Głównego Urzędu Statystycznego dotyczącego infrastruktury komunalnej — wodociągowej i kanalizacyjnej w 2022 r. Dlaczego o tym wspominamy? Ciepła woda użytkowa zawsze pochodzi z wodociągów. Jednak zanim osiągnie odpowiednią temperaturę, przypływa do budynku zimna. Dopiero na skutek ogrzania w systemie grzewczym budynku, staje się ciepła. W budynkach wielorodzinnych, takich jak bloki czy wieżowce, często stosuje się do tego specjalne węzły cieplne podłączone do sieci ciepłowniczych. W domach jednorodzinnych także niezbędne są odpowiednie urządzenia: podgrzewacze przepływowe albo zasobniki CWU połączone np. z kotłem gazowym kondensacyjnym czy pompą ciepła.

Gotowa ciepła woda użytkowa jest kierowana do kranów w kuchni i łazience. Domownicy mogą korzystać z niej do codziennych czynności, takich jak kąpiel, mycie naczyń czy sprzątanie. Nie jest to jednak ta sama woda, która krąży w kaloryferach czy podłogówce. Co prawda w instalacji centralnego ogrzewania jako nośnik ciepła zwykle wykorzystuje się właśnie wodę, jednak nie można jej mylić z CWU. Zasadniczą różnicą jest choćby to, że CWU jest wodą zdatną do picia, a woda z instalacji CO już nie. Nie mają one też ze sobą fizycznej styczności podczas procesu ogrzewania.

Z czego składa się instalacja CWU?

CWU może być przygotowywana w systemie rozproszonym (miejscowym). Zakłada on, że do każdego punktu poboru doprowadzona jest tylko jedna rura z zimną wodą. Dopiero „na miejscu” jest ona podgrzewana w podgrzewaczu przepływowym albo pojemnościowym. Takie rozwiązanie wiąże się z koniecznością zakupu kilku urządzeń przygotowujących CWU, a także doprowadzeniem do nich gazu lub prądu. Jest to więc skomplikowane, czasochłonne, a do tego kosztowne i stosowane zwykle w przypadkach niewielkiego zapotrzebowania na ciepłą wodę.

Drugi sposób — znacznie bardziej popularny — to zaprojektowanie systemu centralnego. CWU nie jest w nim przygotowywana w konkretnych punktach poboru, ale w jednym miejscu, z którego jest rozprowadzana oddzielnymi rurami ciepłej wody. Instalacja CWU składa się zwykle z:

• źródła ciepła (np. kocioł grzewczy, pompa ciepła, instalacja solarna),
• zasobnika wyposażonego w wężownicę (zbiornika) lub podgrzewacza (bojlera),
• termostatu,
• przewodów dystrybucyjnych,
• przewodu cyrkulacyjnego (opcjonalnie),
• pompy cyrkulacyjnej (opcjonalnie).

Jaka powinna być temperatura ciepłej wody użytkowej?

Przyjmuje się, że temperatura właściwa dla CWU w domu jednorodzinnym to 45-55°C. Czasami instalacja pozwala na podgrzanie wody do temperatury co najmniej 70°C w celu wykonania dezynfekcji termicznej (w celu uniknięcia rozrostu bakterii np. legionelli). Trzeba jednak pamiętać, że utrzymywanie w sposób ciągły tak wysokiej temperatury może doprowadzić do wytrącenia się osadu (kamień kotłowy). Z tego powodu zaleca się okresowe wygrzewy zasobnika.

Utrzymanie stałej temperatury to jedna z cech dobrze wykonanej instalacji CWU. Przy jej projektowaniu należy wziąć pod uwagę także:

• dokładne zaplanowanie trasy rur, aby zapewnić minimalne straty ciepła i krótkie odległości od źródła ciepła do punktów poboru;
• właściwe rozmieszczenie i montaż rur oraz armatury, aby zapewnić równomierne ciśnienie i temperaturę wody w całym systemie (aby uniknąć sytuacji, gdy np. w tym samym czasie dwie osoby nie są w stanie jednocześnie korzystać z prysznica i zmywać naczyń w kuchni z powodu spadku ciśnienia lub zmiany temperatury);
• użycie wysokiej jakości materiałów, takich jak rury miedziane lub z tworzyw sztucznych przeznaczonych do instalacji CWU, które są odporne na wysoką temperaturę i korozję;
• zastosowanie odpowiednich izolacji termicznych na rurach, aby zminimalizować straty ciepła;
• w większych budynkach należy rozważyć zastosowanie systemu cyrkulacyjnego, który zapewni szybki dostęp do ciepłej wody w punktach poboru (po odkręceniu kranu nie trzeba długo czekać, aż zimna woda spłynie).

Dobrze zaprojektowana i wykonana instalacja CWU zapewnia nie tylko komfort użytkowania, ale też oszczędności wody oraz energii.

Jak dobrze zaprojektować instalację CWU?

Zmierzenie odległości pomiędzy źródłem ciepła, zasobnikiem i punktami poboru to nie wszystko, aby dobrze zaprojektować instalację CWU. Bardzo istotne w tym kontekście jest również to, jak duże jest zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową w danym budynku. A zależy ono głównie od tego, ilu domowników na co dzień w nim przybywa lub jakie mają zwyczaje. Wpływ na to ma też rodzaj zainstalowanej armatury. Wg uśrednionych szacunków przyjmuje się, że Polacy zużywają ok. 30 litrów ciepłej wody dziennie na osobę. Aby więc zaplanowany w instalacji zasobnik CWU dobrze pełnił swoją funkcję, powinien mieć pojemność oscylującą wokół 120/160 litrów. Zapotrzebowanie na ciepłą wodę można także wyliczyć, uwzględniając szczytowe zapotrzebowanie. Przeciętny kran ma wydatek 8l/minutę, natomiast montaż deszczownicy prysznicowej wiąże się z zapotrzebowaniem wody rzędu 20l/min. Trzeba również uwzględnić, że montaż wanny o pojemności większej niż 150l również wiąże się z instalacją odpowiednio większego zasobnika.

Jak rozliczać CWU?

Na koszt ciepłej wody użytkowej składa się koszt zimnej wody dostarczonej przez zakład wodociągów oraz koszt energii potrzebnej do jej podgrzania. Cena uzależniona więc od stawek lokalnego zarządcy sieci wodociągowej oraz od zastosowanego rozwiązania do przygotowania CWU i stawek za energię elektryczną/gaz/olej opałowy itd.

Ekonomicznym rozwiązaniem będzie wykorzystanie pompy ciepła albo kolektorów słonecznych (przy czym trzeba pamiętać, że to rozwiązanie może nie pokryć całkowitego rocznego zapotrzebowania na wodę użytkową i należy połączyć je z innym źródłem ciepła). Najwięcej może kosztować podgrzanie wody grzałką elektryczną.