Projekt rekuperacji: co powinien zawierać, ile kosztuje?
Trend nowoczesności i energooszczędności zapanował na stałe w polskiej branży budowlanej. Wysokiej jakości materiały budowlane, szczelne i zapewniające jak najniższy współczynnik przewodzenia ciepła okna, drzwi i ściany wymagają od inwestora wykorzystania nowoczesnych i energooszczędnych instalacji.
Energooszczędne budownictwo w dużej mierze polega właśnie na instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Wykorzystanie wentylacji mechanicznej pozwala na zapewnienie niskiego wskaźnika zapotrzebowania na energię w nowym budynku z uwagi na odzysk ciepła powietrza usuwanego i przekazanie go strumieniu powietrza nawiewanego. Wentylacja mechaniczna zapewnia również dopływ świeżego przefiltrowanego powietrza i prawidłową cyrkulację powietrza biorąc pod uwagę nowoczesne szczelne budownictwo, w którym tradycyjna wentylacja grawitacyjna bazująca na silę ciągu kominowego i nieszczelnościach przegród budowlanych nie ma prawa do skutecznego działania i spełniania swojej roli.
Wykorzystanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła niesie z sobą także szereg innych korzyści takich jak:
- Komfort cieplny i klimatyczny w budynku dzięki nawiewu powietrza o stałym parametrze temperaturowym do każdego z obsługiwanych pomieszczeń
- Sprawne i szybkie usuwanie nadmiaru wilgoci i dwutlenku węgla z budynku
- Dzięki ciągłej wymianie zabezpiecza ściany i okna przed wilgocią i powstawaniem wykwitów pleśni i grzybów
Projekt instalacji wentylacyjnej
Aby instalacja wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła spełniła swoje zadania oraz oczekiwania inwestorów w każdych warunkach, niezbędne jest prawidłowe wykonanie projektu rekuperacji. Każdy projekt rekuperacji jest indywidualnym dla każdego budynku rozwiązaniem i w zależności od tego jakie będzie zastosowanie konkretnego budynku może opierać się na różnych wytycznych i założeniach. Niezależnie od nich podstawowym zakresem opracowania projektu jest obliczenie ilości powietrza wentylacyjnego niezbędnego do poprawnej i efektywnej wentylacji mechanicznej danego budynku oraz obliczenia strat ciśnień związanych z przepływem powietrza przez instalację i dobór odpowiedniego rekuperatora. Bilans powietrzny wyliczany jest na podstawie doświadczenia projektanta, sztuki budowlanej oraz zgodnie z obowiązującą w Polsce normą PN-83/B-03430 oraz zgodnie z przepisami zawartymi w Dz.U. 2022 poz. 1225 "Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie"
Projekt rekuperacji zawiera także wytyczne dotyczące montażu anemostatów nawiewnych i wywiewnych, lokalizacji czerpni i wyrzutni powietrza. Na etapie projektu wyznaczana jest również lokalizacja rekuperatora oraz sporządzany jest opis pracy systemy wentylacji mechanicznej. Dobierane są także przewody wentylacyjne, które zostaną wykorzystane w przyszłej instalacji wentylacyjnej.
Gotowy projekt wentylacji mechanicznej zawiera również niezbędne wytyczne branżowe, tzn. informacje niezbędne do przygotowania instalacji kanalizacyjnej oraz elektrycznej wymaganej do poprawnej pracy, montażu i uruchomienia centrali wentylacyjnej.
W zależności od preferencji inwestora projekt systemu rekuperacji może być rozszerzony o instalację wykorzystującą gruntowy wymiennik ciepła współpracujący z centralą wentylacyjną dzięki któremu powietrze dostarczane do rekuperatora w zimie zostanie wstępnie ogrzane, a w lecie schłodzone.
Projekt domu uwzględniający rekuperację będzie także tańszy w budowie. W projekcie domu z rekuperacją praktycznie nie zauważymy kominów wentylacyjnych. Brak kominów umożliwia obniżenie kosztów budynku na każdym etapie prac budowlanych. Rezygnacja z budowy ław kominowych, murowania szachtów kominowych i ich obróbki dachowej to oszczędności rzędu kilku tysięcy złotych za każdy komin.
Jak działa wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła?
Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła czyli rekuperacja polega na procesie wymiany zużytego powietrza z budynku i dostarczeniu w jego miejsce świeżego, przefiltrowanego i ogrzanego. Sercem instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła jest centrala wentylacyjna, w której znajduje się całą elektronika sterująca, czujniki ciśnienia i wilgotności, wentylator nawiewny, wentylator wywiewny, wymiennik ciepła oraz filtry powietrza czerpanego z zewnątrz i wywiewanego z pomieszczeń. Dystrybucja świeżego i usuwanie zużytego powietrza z poszczególnych pomieszczeń w budynku jest możliwa dzięki systemowi przewodów wentylacyjnych, które w zależności od konstrukcji obiektu można ukryć w warstwie izolacji podłóg lub w zabudowach sufitów podwieszanych. Sposób prowadzenia instalacji wentylacyjnej określa projekt wentylacji mechanicznej w oparciu o rzuty i przekroje budynku oraz założenia wynikające z ustaleń pomiędzy projektantem, a inwestorem.
System wentylacji mechanicznej ogólnie można podzielić na cztery działki instalacji: system przewodów nawiewnych, wywiewnych, czerpni i wyrzutni oraz na centralę wentylacyjną czyli rekuperator.
- Rekuperator: czyli centrala wentylacyjna wyposażona w automatykę, czujniki, wentylatory i wymiennik ciepła napędza przepływ powietrza w instalacji i umożliwia odzysk ciepła z powietrza usuwanego i przekazanie go powietrzu nawiewanemu. W wymienniku ciepła strumień powietrza wywiewanego z budynku przepływa równolegle lecz w odwrotnym kierunku w stosunku do strumienia powietrza czerpanego z zewnątrz nie mieszając się z nim, dzięki czemu powietrze usuwane ogrzewa strumień powietrza nawiewnego. W najwyższej klasy rekuperatorach sprawność temperaturowa odzysku ciepła sięga nawet 95%.
- Instalacja czerpni i wyrzutni: umożliwia pobór świeżego powietrza z zewnątrz i dostarczenie go do wymiennika ciepła w rekuperatorze natomiast instalacja wyrzutni usuwa wywiewane z budynku pomieszczenie na zewnątrz, które przetłoczone przez wymiennik ciepła zostało już schłodzone w wyniku przekazania energii cieplnej strumieniowi powietrza nawiewanego.
- Instalacja nawiewna i wywiewna: czyli system dystrybucji powietrza nawiewanego i usuwanego z poszczególnych pomieszczeń to system rur i kształtek wentylacyjnych umożliwiających rozprowadzenie świeżego i przefiltrowanego powietrza w domu oraz usunięcie z niego zużytego i zanieczyszczonego. Na końcu instalacji nawiewnej i wywiewnej zamontowane są anemostaty, nawiewniki lub kratki wentylacyjne montowane na suficie lub na ścianie kierujące strugami powietrza w odpowiednim kierunku.
Dobrze zaprojektowany system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, pracujący w oparciu o dobrej klasy rekuperator zapewnia inwestorom w pełni automatyczny tryb pracy zaprogramowany zgodnie z harmonogramem tygodniowym. Daje możliwość sterowania instalacją przez aplikację i w znacznym stopniu pozwala oszczędzić na ogrzewaniu domu dzięki wysokiej sprawności odzysku ciepła.
Co zawiera projekt wentylacji mechanicznej?
Projekt rekuperacji składa się z dwóch części: z części opisowej oraz części rysunkowej.
- Część opisowa projektu wentylacji mechanicznej: zawiera opis techniczny projektu instalacji rekuperacji wraz z opisem obiektu dla którego jest projektowany. W części opisowej znajdują się założenia projektowe, opisany jest sposób pracy systemu oraz normy i uzgodnienia branżowe na podstawie których została zaprojektowana instalacja oraz charakterystyka dobranego rekuperatora oraz przewodów wentylacyjnych wykorzystanych do obliczeń hydraulicznych dotyczących strat ciśnienia w projektowanej instalacji. Część opisowa zawiera także wytyczne i wymagania dotyczące wykonania niezbędnej do poprawnego działania instalacji kanalizacyjnej oraz elektrycznej.
- Część rysunkowa projektu wentylacji mechanicznej sporządzana jest na podstawie projektu architektonicznego i konstrukcyjnego obiektu. Część rysunkowa przedstawia umiejscowienie poszczególnych składowych instalacji wentylacji mechanicznej. Obrazuje przebieg instalacji czerpni, wyrzutni, nawiewu i wyciągu powietrza i w całości charakteryzuje lokalizację centrali wentylacyjnej oraz anemostatów i kratek w każdym obsługiwanym pomieszczeniu oraz w jasny sposób opisuje odległości poszczególnych elementów składających się na całość instalacji od ścian nośnych i działowych umożliwiając poprawne wymierzenie i wykonanie instalacji, gdy robiony jest montaż rekuperacji. W części opisowej projektu wentylacji mechanicznej znajdziemy również opisy wykorzystanych kształtek i wytyczne dotyczące ich montażu dla każdego pomieszczenia. W przypadku, gdy projekt wentylacji mechanicznej jest wykonywany dla budynku, który dopiero powstanie umożliwia wskazanie lokalizacji przejść przez ściany, stropy i inne elementy konstrukcyjne budynku, które na etapie realizacji instalacji rekuperacji umożliwiają szybsze i tańsze jej wykonanie.
Dlaczego projekt wentylacji mechanicznej jest potrzebny?
Aby instalacja wentylacji mechanicznej została prawidłowo wykonana i spełniała swoje funkcje, niezbędne jest wykonanie projektu wentylacji mechanicznej. Powierzenie wykonania projektu wentylacji doświadczonemu projektantowi współpracującemu z profesjonalnym wykonawca pozwoli na sprawny i poprawny montaż oraz nadzór nad instalacją i wsparcie techniczne powstałej instalacji. Poprawne wykonanie niezbędnych obliczeń wydajności i dobór odpowiedniej instalacji współpracującej z odpowiednim rekuperatorem dają inwestorowi gwarancję niskiego zużycia energii elektrycznej przez centralę i realne oszczędności na ogrzewaniu domu dzięki odpowiedniemu ustawieniu i zbilansowaniu instalacji. Projekt określa też możliwość lub konieczność zastosowania dodatkowych filtrów lub dodatkowych instalacji współpracujących z wentylacją mechaniczną, np. takich jak gruntowy wymiennik ciepła.
Projekt wentylacji mechanicznej, a dobór instalacji dystrybucji powietrza
Projekt wentylacji definiuje opory przepływu powietrza wentylacyjnego przez instalację oraz rodzaj systemu wentylacji, który będzie najlepiej nadawał się w danym obiekcie. Projekt rekuperacji pozwala na poprawny dobór rekuperatora w odniesieniu do zapotrzebowania obiektu na świeże powietrze i trasy przewodów wentylacyjnych, które uwzględniają konstrukcję i rodzaj budynku, w którym zostaną zainstalowane (w zależności czy jest to obiekt użyteczności publicznej czy dom jednorodzinny). Określa ponadto średnice przewodów wentylacji mechanicznej i wytyczne branżowe dotyczące wykonania dodatkowej niezbędnej instalacji kanalizacyjnej do odprowadzania kondensatu z rekuperatora oraz instalacji elektrycznej zasilającej i sterującej jednostką wentylacyjną.
Projekt wentylacji pozwala przygotować budynek do efektywnej pracy rekuperacji
Projekt wentylacji mechanicznej zapewnia inwestora, że instalacja wykonana będzie według przemyślanego i gwarantującego efektywną pracę planu. Pozwala także, na poznanie inwestorowi planowanego przebiegu instalacji co daje mu możliwość na odpowiednie przygotowanie domu do instalacji rekuperacji przez przygotowanie już na etapie projektu domu wymaganych wysokości sufitów podwieszanych, warstw izolacji na stropach budynku lub przeprowadzenie konsultacji ze służbami ppoż jeśli rodzaj budynku tego wymaga. W projekcie zaznaczone i zwymiarowane jest umiejscowienie anemostatów w każdym obsługiwanym przez wentylację pomieszczeniu dzięki czemu wykonanie projektu rekuperacji ułatwia wykonanie i koordynację prac związanych z projektem wnętrz i planowaniem lokalizacji oświetlenia lub nagłośnienia na sufitach.
Projekt rekuperacji jest gwarancją poprawnej pracy instalacji nawet po upływie czasu gwarancji
Wykonanie projektu rekuperacji w pełni gwarantuje poprawne ustawienia pracy centrali wentylacyjnej w oparciu o wyliczony bilans powietrzny i umożliwia instalatorom pomiary i kontrolę parametrów pracy instalacji nawet wiele lat po jej montażu. Dostęp do projektu instalacji, która w większości jest zabudowana w sufitach podwieszanych i przegrodach budowlanych (w ścianach i stropach) umożliwia sprawne serwisowanie i czyszczenie instalacji nawet wiele lat po budowie domu
Konsekwencje instalacji rekuperacji bez projektu
Wykonanie instalacji wentylacyjnej w domu bez odpowiedniego projektu może powodować bardzo wiele niedogodności w trakcie użytkowania instalacji. Przede wszystkim kłopoty mogą pojawić się już na etapie wykonywania instalacji w postaci kolizji przewodów wentylacyjnych z instalacją wodno kanalizacyjną oraz z instalacją ogrzewania. Takie kolizję są trudne do rozwiązania jeśli budynek nie został odpowiednio przygotowany do instalacji rekuperacji i nie ma odpowiednich przestrzeni instalacyjnych pozwalających na zmieszczenie wszystkich niezbędnych systemów.
Brak przemyślanego rozprowadzenia instalacji, niezachowanie odpowiednich wymaganych długości minimalnych i maksymalnych oraz średnic przewodów wentylacyjnych może generować dodatkowe straty ciśnienia na instalacji oraz dodatkowy hałas wynikający z gwałtownego turbulentnego przepływu powietrza przez instalację. Hałas jest uciążliwy dla użytkowników, a dodatkowe straty ciśnienia, nie uwzględnione przy doborze centrali wentylacyjnej powodują jej szybsze zużywanie się oraz większy pobór energii elektrycznej.
Bez projektu nie ma możliwości dokonania poprawnej regulacji i serwisowania i czyszczenia instalacji w przyszłości. Firmy instalacyjne serwisujące instalację niechętnie podejmują się prac na instalacjach, które zostały wykonane bez projektu lub podnoszą ceny swoich usług w takich przypadkach.
