Instalacje ogrzewcze z miedzi, rury na twardo i na miękko

Miedź jest bardzo powszechnie stosowanym materiałem instalacyjnym, z którego wykonuje się instalacje grzewcze w budynkach mieszkalnych. Swoją popularność zawdzięcza swoim doskonałym własnościom, które są wykorzystane w produkcji rur i łączników oraz w trakcie eksploatacji instalacji.


Właściwości miedzi to: wysoka plastyczność, duża trwałość, bakteriostatyczne oddziaływanie w stosunku do wody, odporność na korozję przez tworzenie warstwy tlenków na powierzchni roboczej, która zabezpiecza miedź przed dalszą korozją. Miedź jest przyjazna dla środowiska, gdyż w 100% podlega recyklingowi. Bardzo ważną zaletą, którą posiadają rury miedziane w odróżnieniu od popularnych rur z tworzywa sztucznego, jest antydyfuzyjność. Miedź nie przepuszcza tlenu do wody płynącej wewnątrz instalacji, który jest przyczyną korozji grzejników głównie z blachy stalowej.

Rury miedziane stosowane w instalacjach ogrzewczych wykonane są zgodnie z europejską normą PN-EN 1057, zaś łączniki zgodnie z PN-EN 1254. Oznacza to, że rury i łączniki miedziane różnych producentów mają ten sam skład chemiczny oraz wymiary. Jest to materiał kompatybilny niezależnie od miejsca pochodzenia.

Rury miedziane wykonane zgodnie z PN-EN 1057 dostępne są na rynku w stanie twardym, półtwardym oraz miękkim. Do instalacji co. z grzejnikami w Polsce najczęściej stosuje się rury twarde, natomiast do ogrzewania powierzchniowego rury miękkie.

Do wykonywania instalacji z rur i łączników miedzianych wybiera się połączenia nierozłączne, do których możemy zaliczyć lutowanie kapilarne lutem twardym lub miękkim oraz zaprasowywane. Drugim rodzajem są połączenia rozłączne, które są łączone za pomocą złączek wykonanych z miedzi, brązu lub mosiądzu poprzez połączenie zaciskowe skręcane.

Najbardziej popularną metodą łączenia instalacji grzewczych z miedzi jest lutowanie kapilarne. Stosowane są luty miękkie (temperatura topnienia 220-^250°C) oraz luty twarde (temperatura topnienia 630-^890°G). Lutowanie miękkie wybiera się do przewodów o średnicy do 28 mm, twarde zaś, gdy średnica jest większa od 28 mm. Zaletą tego typu połączenia jest niska cena łącznika do lutowania kapilarnego, jednak kwalifikacje instalatorów wykonujących takie instalacje muszą być wysokie.

Drugim, coraz bardziej popularnym sposobem łączenia miedzianych instalacji grzewczych, jest zaciskanie. Przy tym rodzaju połączenia wykorzystuje się specjalny łącznik z elastyczną uszczelką, która po zaprasowaniu za pomocą specjalistycznej zaciskarki tworzy trwałe nierozłączne połączenie. W porównaniu z połączeniem wykonanym za pomocą lutowania ten typ połączenia jest bardziej estetyczny i krótszy w montażu. Może być wykonany przez instalatora o niższych kwalifikacjach. Łącznik zaprasowywany jest jednak znacznie droższy od łącznika do lutowania kapilarnego.

Instalacji z rur miedzianych nie wolno zatapiać bezpośrednio w betonie, który powoduje korozję wżerową miedzi. W tym wypadku należy stosować rury w osłonach z tworzywa sztucznego, które dodatkowo chronią przed uszkodzeniami mechanicznymi. Do ogrzewania powierzchniowego używa się specjalny rodzaj rury miękkiej w osłonie z tworzywa sztucznego. Dzięki specjalnym procesom produkcyjnym rury zwinięte w postaci kręgów odznaczają się wyjątkową plastycznością, więc można je bez wysiłku rozwijać i układać.

Na rynku instalacyjnym dostępna jest dwuwarstwowa rura o cienkościennym rdzeniu miedzianym, który jest połączony z płaszczem polietylenowym (PE-RT). Dzięki zastosowaniu cienkiego rdzenia miedzianego jest zdecydowanie lżejsza i ok. 50% tańsza od tradycyjnej rury miedzianej wykonanej zgodnie z PN-EN 1057. Ma ona jednak wszystkie zalety rury wykonanej zgodnie z tą normą. Do łączenia rur stosuje się łączniki zaciskowe z podwójnym elementem uszczelniającym z EPDM. Szczelność uzyskuje się przez połączenie metalowym łącznikiem zaciskowym z wewnętrzną rurą miedzianą „metal na metal". Do łączenia stosowane mogą być łączniki producenta rury cienkościennej, jak również złączki innych producentów systemów rurowych wykonanych z tworzyw sztucznych.

Aby zapewnić instalacji wysoką jakość, trwałość oraz niezawodność, należy spełnić wszelkie warunki wynikające z wytycznych projektowania oraz przeprowadzić wszystkie operacje poprzedzające proces łączenia rury z łącznikiem. Najważniejsza operacja przy wykonywaniu instalacji z rur twardych to gratowanie oraz gratowanie i kalibrowanie rur miękkich po cięciu rury na krótsze odcinki, które są często niewykonywane przez instalatorów.

Autor: Kazimierz Zakrzewski

Źródło: Magazyn Instalatora 9/2009