Zjawisko to występuje, gdy ciśnienie w sieci wodociągowej spada poniżej ciśnienia w instalacji wewnętrznej. Taki spadek ciśnienia może nastąpić w wyniku intensywnego poboru wody przez odbiorców lub awarii wodociągu. Z kolei wzrost ciśnienia w instalacji wewnętrznej, np. w wyniku podgrzewania wody lub pompowania jej ze studni, również może prowadzić do przepływu zwrotnego.
Zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń wody w sieci wodociągowej
Dla ochrony zdrowia publicznego kluczowe jest stosowanie odpowiednich urządzeń zabezpieczających i regularna kontrola instalacji wodnych, zarówno w budownictwie, przemyśle, jak i gospodarstwach domowych. Przepływ zwrotny może wprowadzić do sieci wodociągowej szkodliwe substancje, takie jak:
⦁ chemikalia (np. środki ochrony roślin),
⦁ mikroorganizmy (bakterie, wirusy),
⦁ osady i zanieczyszczenia mechaniczne.
Czym jest przepływ zwrotny?
Przepływ zwrotny to proces, w którym woda powraca z instalacji wewnętrznej do sieci wodociągowej, co niesie ze sobą ryzyko skażenia wody pitnej. To zjawisko może powodować poważne problemy zdrowotne i szkody w infrastrukturze wodociągowej.
Aby przeciwdziałać przepływowi zwrotnemu i chronić sieć wodociągową przed wtórnym skażeniem wody, wykorzystuje się urządzenia zabezpieczające zgodne z normą PN-EN 1717. Do najczęściej stosowanych rozwiązań należą:
⦁ Zawory zwrotne – proste urządzenia zapobiegające cofaniu się wody w instalacji.
⦁ Zawory antyskażeniowe – wyspecjalizowane urządzenia stosowane w miejscach o wysokim ryzyku skażenia, np. w budynkach mieszkalnych czy zakładach przemysłowych.
⦁ Izolatory przepływów zwrotnych – zaawansowane urządzenia zapewniające skuteczne zabezpieczenie.
Zawory antyskażeniowe i ich zastosowanie
Zawory antyskażeniowe chronią wodę pitną przed skażeniem poprzez zapobieganie przepływowi zwrotnemu z instalacji wewnętrznych do sieci wodociągowej. Ich zastosowanie jest kluczowe dla utrzymania jakości wody i bezpieczeństwa konsumentów.
Rodzaje zaworów antyskażeniowych
Zawory antyskażeniowe różnią się konstrukcją, funkcją i poziomem ochrony. Wybór odpowiedniego urządzenia zależy od rodzaju instalacji oraz poziomu ryzyka skażenia wody. Wśród najważniejszych typów znajdują się:
⦁ Zawory BA – izolatory przepływów zwrotnych z możliwością nadzoru, podzielone na trzy komory o różnych poziomach ciśnienia.
⦁ Zawory CA – przeznaczone głównie do instalacji grzewczych, szczególnie tam, gdzie nie używa się inhibitorów.
⦁ Zawory EA – stosowane w budynkach jednorodzinnych i mieszkalnych, umożliwiają pobieranie próbek wody dzięki specjalnym króćcom.
⦁ Zawory GA i GB – przeznaczone do budynków wielorodzinnych, przemysłowych i handlowych; różnią się funkcją, działając jako rozłączniki hydrauliczne lub bezpośredniego działania.
Zasada działania zaworu antyskażeniowego typu BA
Zawór antyskażeniowy typu BA działa poprzez podział urządzenia na trzy strefy ciśnienia: przed zaworem wlotowym, w strefie pośredniej (połączonej z zaworem spustowym) i za zaworem wylotowym. W normalnych warunkach przepływu oba zawory zwrotne pozostają otwarte, a ciśnienie w sieci wodociągowej jest wyższe niż w strefie pośredniej. W przypadku spadku ciśnienia po stronie wlotowej zawory zwrotne zamykają się, a zawór spustowy opróżnia strefę pośrednią z wody, eliminując ryzyko przepływu zwrotnego.
Gdzie zamontować zawór antyskażeniowy?
Zgodnie z przepisami prawa, zawór antyskażeniowy powinien być zainstalowany na każdym połączeniu wewnętrznej instalacji wodociągowej z siecią wodociągową. Najczęściej montuje się go tuż za wodomierzem, na początku instalacji.
Montaż zaworu jest możliwy zarówno w pionie, jak i w poziomie, pod warunkiem, że przepływ wody odbywa się z dołu do góry. Wymagane jest także zapewnienie możliwości pobierania próbek wody. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. nakłada obowiązek instalacji zaworu antyskażeniowego na każdym zestawie wodomierza głównego, od strony instalacji.
Rys.1. Izolator przepływów zwrotnych typu BA - praca bez przepływu
Rys. 2. Izolator przepływów zwrotnych typu BA - spadek ciśnienia na wlocie
Rys. 3. Izolator przepływów zwrotnych typu BA, seria 574